HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

1. GİRİŞ Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), ceza muhakemesi hukukunda sanığın belirli şartları sağlaması halinde hükmedilen cezanın infaz edilmemesi ve belirlenen denetim süresinin sonunda hükmün ortadan kalkmasını sağlayan bir kurumdur. Bu uygulama, hem sanığın tekrar suç işlememesini teşvik etmek hem de ceza adalet sisteminin etkinliğini artırmak amacıyla getirilmiştir.

2. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ HUKUKİ DAYANAĞI HAGB, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 231. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, sanığa verilen cezanın belirli şartlar altında infaz edilmemesi ve denetim süresi sonunda hükmün ortadan kalkması sağlanmaktadır.

3. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI ŞARTLARI HAGB karanının verilebilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekmektedir:

• Sanığın alacağı cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası veya adli para cezası olması

• Sanığın daha önceden kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış olması

• Sanığın mahkemede pişmanlık göstermesi ve yeniden suç işlemeyeceği kanaatini vermesi

• Mağdur zararının giderilmesi

• HAGB'nin uygulanmasının kamu yararına uygun görülmesi

4. DENETİM SÜRESİ VE SONUÇLARI

• HAGB kararı verildiğinde, sanık 5 yıllık bir denetim sürecine tabi tutulur.

• Denetim süresinde sanığın kasıtlı bir suç işlememesi gerekmektedir.

• Mahkeme, sanığa belirli sosyal sorumluluklar veya yükümülükler getirebilir.

• Denetim süresi sonunda suç işlenmemişse, hüküm ortadan kalkar ve adli sicil kaydına işlenmez.

5. HUKUKİ SONUÇLAR VE ELEŞTİRİLER HAGB, ceza yargılamasında sanığı yeniden topluma kazandırmayı amaçlasa da uygulamada tartışmalar yaratmaktadır:

• Mahkemelerin keyfi HAGB kararları vermesi eleştirilmektedir.

• Mağdurlar açısından adalet duygusunu zedeleyebileceği ileri sürülmektedir.

• Denetim süreci içinde denetim mekanizmasının yetersiz olduğu eleştirilmektedir.

6. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, ceza adalet sisteminde hem sanığı koruma hem de toplumu suçtan uzak tutma amacıyla getirilen bir düzenlemedir. Ancak, uygulamada yaşanan sorunlar ve mağdur hakları açısından ortaya çıkan olumsuzluklar nedeniyle daha titiz bir şekilde uygulanması gerekmektedir.

KAYNAKÇA

• 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK 231. Madde)

• Ceza Hukuku Genel Hükümler, Prof. Dr. M. Emin Artuk, Ahmet Gökcen, A. Caner Yenidünya, Yetkin Yayınevi

• Ceza Hukuku Uygulamalarında HAGB, Prof. Dr. Timur Demirbaş, Seçkin Yayıncılık

• Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2020/3156 E. 2021/4987 K.

• Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2019/2178 E. 2020/3789 K.