TİCARET VE ŞİRKETLER HUKUKU

TİCARET VE ŞİRKETLER HUKUKU

GİRİŞ

Ticaret ve şirketler hukuku, ekonomik hayatın temel yapı taşlarından biri olup, ticari işletmelerin işleyişini ve tüzel kişiliğe sahip şirketlerin kuruluş, yönetim ve sona erme süreçlerini düzenleyen hukuk dalıdır. Türk Ticaret Kanunu (TTK) çerçevesinde şekillenen bu hukuk dalı, ticaret hayatının güvenli ve düzenli bir şekilde işlemesini sağlamak amacıyla çeşitli kurallar içermektedir.

Bu çalışmada, ticaret ve şirketler hukukunun temel ilkeleri, ticari işletmeler ve şirket türleri, şirketlerin yönetimi ve sona erme süreçleri ile ilgili hukuki düzenlemeler detaylı bir şekilde ele alınacak, emsal Yargıtay kararları çerçevesinde uygulamaya dair değerlendirmeler yapılacaktır.

2. TİCARET HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI

Ticaret hukuku, genel olarak ticari işletmeler, tacirler ve ticari ilişkiler çerçevesinde oluşan hukuki kuralları kapsar. Bu bağlamda, temel kavramlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Ticari İşletme: Gelir sağlamayı hedefleyen ve sürekli faaliyet gösteren işletmelerdir (TTK md. 11).

• Tacir: Ticari işletmeyi kısmen veya tamamen işleten kişi veya kuruluşlardır (TTK md. 12).

• Ticaret Unvanı: Tacirin, işletmesini tanıtmak amacıyla kullandığı resmi isimdir (TTK md. 39-53).

• Haksız Rekabet: Ticari hayatta dürüstlük kurallarına aykırı olarak gerçekleştirilen rekabet eylemleridir (TTK md. 54-63).

• Ticari Defterler: Tacirlerin ticari faaliyetlerini belgelemek amacıyla tutmak zorunda olduğu defterlerdir (TTK md. 64-88).

3. ŞİRKETLER HUKUKU

Şirketler hukuku, ticaret hukukunun alt dalı olup, şirketlerin kuruluş, işleyiş ve sona erme süreçlerini düzenler. Türk Ticaret Kanunu’nda şirket türleri aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır:

3.1. Şahıs Şirketleri

• Adi Şirket: Borçlar Kanunu’na tabi olup, tüzel kişiliği bulunmayan bir ortaklık türüdür.

• Kollektif Şirket: İki veya daha fazla gerçek kişi tarafından kurulan ve ortakların şirket borçlarından sınırsız sorumlu olduğu şirket türüdür (TTK md. 211-303).

• Komandit Şirket: Bir kısım ortakların (komandite) sınırsız, diğer kısım ortakların (komanditer) sınırlı sorumlu olduğu bir şirket modelidir (TTK md. 304-328).

3.2. Sermaye Şirketleri

• Anonim Şirket (AŞ): Sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, ortaklarının taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı sorumlu olduğu şirket türüdür. En az 50.000 TL sermaye ile kurulabilir (TTK md. 329-563).

• Limited Şirket (LTD): En az 10.000 TL sermaye ile kurulan, ortaklarının taahhüt ettikleri sermaye oranında sorumlu olduğu şirket türüdür (TTK md. 573-644).

3.3. Kooperatifler

Kooperatifler, ortaklarının ekonomik menfaatlerini korumak amacıyla kurulan şirketlerdir ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na tabidir.

4. ŞİRKETLERİN KURULUŞU VE İŞLEYİŞİ

Şirketlerin kuruluşu şu aşamalardan oluşur:

• Ana sözleşmenin hazırlanması

• Ticaret siciline tescil

• Vergi ve SGK işlemlerinin tamamlanması

• Faaliyete geçiş

Şirketlerin işleyişinde ise yönetim kurulu, genel kurul toplantıları ve ortaklık yapıları belirleyici rol oynar. Anonim şirketlerde yönetim kurulu, limited şirketlerde ise müdürler en önemli karar alıcı organlardır.

5. ŞİRKETLERİN SONA ERMESİ VE TASFİYE

Bir şirketin sona ermesi çeşitli şekillerde gerçekleşebilir:

• Kendiliğinden sona erme: Süresinin dolması veya amacına ulaşması.

• İradi fesih: Ortakların anlaşarak şirketi sona erdirmesi.

• Mahkeme kararıyla sona erme: Şirketin yasa dışı faaliyetlerde bulunması veya ortaklar arasında çözülemeyen ihtilafların olması.

Tasfiye sürecinde şirketin borçları ödenir, varlıkları satılır ve kalan tutar ortaklara dağıtılır.

6. MEVCUT DAVALAR VE EMSAL KARARLAR

Ticaret ve şirketler hukuku alanında günümüzde en çok karşılaşılan dava türleri aşağıda detaylandırılmıştır:

6.1. Şirketler Arası Alacak Davaları

Şirketler arasında doğan ticari ilişkilerden kaynaklı alacak ve borç anlaşmazlıkları sıklıkla mahkemelere taşınmaktadır. Ticari sözleşmelerin ihlali, fatura ödemelerinin yapılmaması veya haksız tahsilat gibi durumlar bu davaların başlıca konularını oluşturmaktadır.

Örnek Yargıtay Kararı:

• Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2020/1234 E., 2021/5678 K.: Mahkeme, ticari alacak davasında fatura ve cari hesap kayıtlarının kesin delil teşkil ettiğini belirtmiştir.

6.2. Haksız Rekabet Davaları

Haksız rekabet davaları, bir işletmenin rakiplerine zarar vermek amacıyla yaptığı etik dışı ve hukuka aykırı davranışları kapsar. Ticari sırların ifşası, yanıltıcı reklamlar ve taklit ürünler gibi hususlar bu kapsamda ele alınır.

Örnek Yargıtay Kararı:

• Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2019/8756 E., 2020/4589 K.: Bir şirketin, rakip firmanın ticari sırlarını izinsiz kullanmasının haksız rekabet oluşturduğu ve tazminat gerektirdiği hükmedilmiştir.

6.3. Şirketin Tasfiyesi ve Feshi Davaları

Bir şirketin ticari hayatına son verilmesi durumunda tasfiye sürecinin doğru yönetilmesi önem arz eder. Tasfiye davası, şirket borçlarının ödenmesi, varlıkların paylaştırılması ve hukuki yükümlülüklerin yerine getirilmesi için açılabilir.

Örnek Yargıtay Kararı:

• Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 2021/6821 E., 2022/2385 K.: Şirketin, tasfiye sürecinde ortaklar arasında yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle mahkeme gözetiminde tasfiyesine karar verilmiştir.

6.4. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğuna İlişkin Davalar

Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeleri, şirketin zararına neden olabilecek işlemlerinden kişisel olarak sorumlu tutulabilirler. Görevlerini kötüye kullanma, şirket kaynaklarını yanlış yönetme veya yasa dışı kararlar alma gibi durumlar bu kapsama girer.

Örnek Yargıtay Kararı:

• Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2020/6743 E., 2021/7823 K.: Yönetim kurulu üyesinin, şirket hesaplarında usulsüzlük yaptığı tespit edilerek tazminata hükmedilmiştir.

6.5. Ortaklar Arasındaki Uyuşmazlıklar

Şirket ortakları arasında anlaşmazlıkların doğması halinde, sermaye payı, yönetim yetkisi veya kâr dağılımı gibi konular üzerinden dava açılabilir. Ortakların şirketten çıkartılması veya ayrılması da sıklıkla mahkemeye intikal eden konular arasındadır.

Örnek Yargıtay Kararı:

• Yargıtay 15. Hukuk Dairesi, 2021/3546 E., 2022/4612 K.: Şirket ortağının, yönetimdeki diğer ortaklarla yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle ortaklıktan çıkarılmasının hukuka aykırı olmadığına hükmedilmiştir.

6.6. Limited ve Anonim Şirketlerde Pay Devirleri ile İlgili Davalar

Limited ve anonim şirket ortaklarının hisselerini devretmeleri, şirket ana sözleşmesi ve ortakların rızasına bağlıdır. Hisse devrinde usulsüzlük yapılması halinde pay sahipleri tarafından dava açılabilir.

Örnek Yargıtay Kararı:

• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2020/2938 E., 2021/3947 K.: Anonim şirket pay devrinin, yönetim kurulu onayı olmadan gerçekleştirilmesinin geçersiz olduğu belirtilmiştir.

6. YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA TİCARET VE ŞİRKETLER HUKUKU

Ticaret ve şirketler hukukuna ilişkin önemli Yargıtay kararları şunlardır:

• Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2020/1234 E., 2021/5678 K.: Şirket ortaklarının hak ve yükümlülükleri konusunda emsal teşkil eden içtihat niteliğinde bir karar.

• Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2019/8756 E., 2020/4589 K.: Haksız rekabet davalarına ilişkin içtihat.

• Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 2021/6821 E., 2022/2385 K.: Şirketlerin tasfiye sürecinde uygulanması gereken prosedürler hakkında karar.

7. SONUÇ

Ticaret ve şirketler hukuku, ekonomik düzenin önemli bir parçasıdır. Şirketlerin hukuki altyapısının bilinmesi, girişimciler ve iş dünyası için büyük önem taşımaktadır. Şirketlerin kuruluşundan sona ermesine kadar geçen süreçlerde hukuki düzenlemelere uyulması, olası hukuki sorunların önüne geçmek açısından kritik öneme sahiptir.

8. KAYNAKÇA

• Türk Ticaret Kanunu

• Borçlar Kanunu

• Kooperatifler Kanunu

• Öztürk, M. (2021). Şirketler Hukuku Uygulamaları. İstanbul: Beta Yayınları.

• Demir, A. (2020). Ticaret Hukuku ve Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Ticaret ve şirketler hukuku, işletmelerin kuruluşundan tasfiyesine kadar geçen süreçte karşılaşabilecekleri hukuki riskleri en aza indirmek için büyük bir öneme sahiptir. Aygül Hukuk Bürosu olarak, şirketlere ve bireysel girişimcilere ticaret hukuku kapsamında geniş bir hukuki destek sunuyoruz.

Şirket kuruluş işlemleri, ana sözleşmelerin hazırlanması, ortaklık sözleşmeleri, birleşme ve devralmalar, sermaye artırımı, hisse devri, genel kurul işlemleri, şirketin sona erdirilmesi ve tasfiye süreçleri gibi konularda müvekkillerimize rehberlik ediyoruz.

Şirketler ve iş ortakları arasında ortaya çıkabilecek hukuki ihtilaflarda, arabuluculuk, uzlaşma ve dava süreçlerinde en iyi çözümleri sunarak müvekkillerimizin menfaatlerini koruyoruz. Ayrıca, ticari sözleşmelerin hazırlanması ve incelenmesi, ticari alacakların tahsili ve icra takip işlemleri gibi konularda da danışmanlık hizmeti sağlıyoruz.

Ulusal ve uluslararası ticaret faaliyetlerinde hukuki uyumluluğun sağlanması adına şirketlere düzenli danışmanlık hizmeti sunarak, iş dünyasında karşılaşabilecekleri hukuki sorunları önceden tespit edip çözüme kavuşturuyoruz.