1. Giriş İş davaları, işçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıkların yargı yoluyla çözülmesi amacıyla açılan davalardır. İş hukukunun temel amacı işçiyi koruma ilkesi çerçevesinde işçi ve işveren arasındaki ilişkileri düzenlemek ve tarafların hak ve yükümlülüklerini belirlemektir.
2. İş Davalarının Türleri İş davaları genel olarak aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir:
İşçilik Alacakları Davaları: İşçinin ücret, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti gibi haklarını talep ettiği davalardır.
İşe İade Davaları: İş sözleşmesinin haksız feshedildiğini iddia eden işçinin, işverene karşı açtığı ve işe iadesini talep ettiği davalardır.
Hizmet Tespit Davaları: İşçinin sigortasız çalıştırıldığı iddiasıyla açılan ve sigorta hizmet süresinin tespitini amaçlayan davalardır.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Davaları: İş kazası veya meslek hastalığına maruz kalan işçilerin maddi ve manevi tazminat taleplerini içeren davalardır.
Toplu İş Sözleşmesi ve Sendikal Davalar: İşçi ve işveren sendikaları arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaları kapsar.
3. İş Mahkemelerinin Görev ve Yetkisi 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'na göre işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklara iş mahkemeleri bakar. Yetki bakımından genel kural, işçinin işini yaptığı yer mahkemesinin yetkili olmasıdır. Ancak taraflar sözleşme ile yetkili mahkemeyi belirleyebilir.
4. İş Davalarında Dava Şartları ve Arabuluculuk 7036 sayılı Kanun’a göre bazı iş davalarında (örneğin işçilik alacakları ve işe iade davalarında) arabuluculuk dava şartıdır. Arabuluculuk aşamasında anlaşmaya varılamazsa işçi, iş mahkemesinde dava açabilir.
5. İş Davalarında İspat Yükü İş davalarında ispat yükü genel olarak işçiye aittir. Ancak işverenin bazı konularda (örneğin ücret ödemesi, fazla mesai yaptırmama gibi) ispat yükü altına girdiği durumlar da vardır. Tanık beyanları, yazılı belgeler ve bilirkişi raporları önemli delil kaynaklarıdır.
6. İş Mahkemelerinde Yargılama Usulü İş davaları basit yargılama usulüne tabidir. Bu nedenle, duruşmalar hızlı yürütülür ve genellikle iki celsede sonuçlandırılmaya çalışılır. İş Mahkemeleri Kanunu’na göre, mahkemeler en geç iki ay içinde davayı sonuçlandırmalı ve istinaf aşaması da en geç bir ay içinde tamamlanmalıdır.
7. İş Davalarında Zamanaşımı Süreleri İş davalarında zamanaşımı süreleri talep türüne göre değişmektedir:
Kıdem ve ihbar tazminatı davalarında zamanaşımı süresi 5 yıldır.
Ücret, fazla mesai, yıllık izin ücreti gibi işçilik alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır.
İşe iade davalarında işçi, fesih bildiriminden itibaren 30 gün içinde dava açmalıdır.
İş kazası nedeniyle açılan tazminat davalarında zamanaşımı süresi 10 yıldır.
8. Sonuç İş davaları işçi ve işveren arasındaki hukuki uyuşmazlıkların çözümü için önemli bir yargılama alanıdır. İşçilerin haklarını korumak ve işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamak açısından büyük önem taşır.
ÖRNEK DİLEKÇE
İŞ MAHKEMESİNE
DAVACI: [İşçinin Adı Soyadı] ADRES: [Davacının Adresi]
DAVALI: [İşverenin Adı Soyadı / Şirket Unvanı] ADRES: [Davalının Adresi]
KONU: Fazla mesai ücreti, kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarının tahsili istemidir.
AÇIKLAMALAR:
Müvekkil, davalı işverenin yanında [çalışma süresi] yıl süreyle [görev] olarak çalışmıştır.
Müvekkilin iş sözleşmesi, işveren tarafından haksız ve geçersiz şekilde feshedilmiştir.
Müvekkil, fazla mesai yapmasına rağmen karşılığı ödenmemiştir.
Müvekkilin kıdem ve ihbar tazminatları ödenmemiştir.
Davalı işveren ile yapılan görüşmelerden sonuç alınamamış olup, işbu davayı açma zarureti doğmuştur.
HUKUKİ SEBEPLER: 4857 sayılı İş Kanunu, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ve ilgili mevzuat.
DELİLLER: Tanık beyanları, iş sözleşmesi, SGK kayıtları, maaş bordroları ve diğer yasal deliller.
TALEP VE SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
Fazla mesai ücretlerinin tahsiline,
Kıdem ve ihbar tazminatlarının tahsiline,
Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini saygıyla talep ederiz.