Yenileme Kadastrosu ve 22/2-a Uygulamalarına İtiraz Davaları: Sınır Hataları ve Mülkiyetin Korunması

• 12 Aralık 2025, 11:45

Yenileme Kadastrosu ve 22/2-a Uygulamalarına İtiraz Davaları: Sınır Hataları ve Mülkiyetin Korunması

1. Yenileme Kadastrosu ve 22/2-a Uygulaması Nedir?

Kadastro hukukumuzun temel ilkesi **"İkinci Kadastro Yasağı"**dır (3402 s.k. m. 22/1). Bir yerin kadastrosu bir kez yapılır ve kesinleşir. Ancak zamanla teknik nedenlerle (paftaların yıpranması, ölçeklerinin yetersiz kalması, zemindeki sınırlarla haritadaki sınırların uyuşmaması gibi) mevcut kayıtlar ihtiyacı karşılayamaz hale gelebilir.

Bu teknik yetersizlikleri gidermek amacıyla iki temel hukuki yol öngörülmüştür:

1. 2859 Sayılı Tapulama ve Kadastro Paftalarının Yenilenmesi Hakkında Kanun: Teknik nedenlerle yetersiz kalan, uygulama niteliğini kaybeden veya eksikliği görülen paftaların yenilenmesini düzenler.

2. 3402 Sayılı Kadastro Kanunu Madde 22/2-a (Uygulama Kadastrosu): Sınırlandırma hatası, ölçü hatası veya tersimat hatası bulunan, teknik nedenlerle yetersiz kalan paftaların, zemindeki sınırlara uygun hale getirilmesi işlemidir.

Akademik Ayrım: Doktrinde Prof. Dr. Erol Köktürk'ün belirttiği üzere; bu çalışmalar bir "mülkiyet tespiti" (hak sahipliği belirleme) işlemi değildir. Bu çalışmalar, teknik bir düzeltme işlemidir. Amaç, mülkiyetin sahibini değiştirmek değil, mülkiyetin harita üzerindeki geometrik konumunu gerçek duruma uygun hale getirmektir.

2. Davanın Hukuki Niteliği ve Konusu

Yenileme veya 22/2-a çalışmaları sırasında kadastro teknisyenleri, eski haritaları dijital hale getirirken bazen "sabit sınırları" (duvar, çit, eski ağaç sırası) dikkate almayıp sadece matematiksel hesaplamalarla hareket edebilirler. Bu durum, vatandaşın yıllardır kullandığı bahçesinin bir kısmının komşuya, bir kısmının yola kaymasına veya tapu alanının (yüzölçümünün) ciddi oranda azalmasına neden olabilir.

İşte bu noktada açılacak dava, "Kadastro Tespitine İtiraz" veya kesinleşme sonrası "Tapu İptal ve Tescil / Sınır Düzeltilmesi" davasıdır.

Davanın konusu; idarenin yaptığı "teknik güncellemenin" hatalı olduğu, mülkiyet sınırlarının yanlış belirlendiği ve hak kaybına uğranıldığı iddiasıdır.

3. Görevli Mahkeme ve Dava Açma Süreleri

Yenileme çalışmalarına karşı açılacak davalarda süreler ve mahkemeler hayati öneme sahiptir:

A. Askı İlan Süresi İçinde (30 Gün)

Kadastro müdürlüğü, yaptığı yenileme çalışmasını tamamladığında sonuçları 30 gün süreyle askıya çıkarır.

• Görevli Mahkeme: Kadastro Mahkemesi.

• Süre: 30 günlük askı süresi içinde dava açılmalıdır.

• Yetki: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi.

Bu süreçte dava açılırsa, yenileme tutanakları kesinleşmez ve mahkeme kararına göre tescil işlemi yapılır.

B. Askı Süresi Geçtikten Sonra (Kesinleşme Sonrası)

Eğer 30 günlük sürede dava açılmazsa, yenileme kadastrosu kesinleşir ve yeni durum tapuya tescil edilir. Bundan sonra açılacak davalarda:

• Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi.

• Süre: 10 yıllık hak düşürücü süre (3402 s.k. m. 12/3). Bu süre hak düşürücü süredir, zamanaşımı değildir.

4. İtiraz Nedenleri ve Hukuki Gerekçeler

Akademik çalışmalarda ve Yargıtay kararlarında kabul gören temel itiraz nedenleri şunlardır:

1. Sabit Sınırlara Uyulmaması: Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre; "Eski paftada hata olsa bile, zeminde değişmeyen sabit sınırlar (eski duvarlar, yaşlı ağaçlar, dere yatakları) varsa ve eylemli durum ile eski kayıtlar bu sınırlara uyuyorsa, yenileme kadastrosu bu fiili durumu bozamaz." Yenileme, mülkiyet nakline araç yapılamaz.

2. Yüzölçümü Azalması: Yenileme sonucu parselin metrekaresinde, kabul edilebilir yanılma sınırını (tecviz sınırı) aşan bir azalma varsa itiraz edilebilir.

3. Kaydırma (Öteleme) Hatası: Parselin şekli korunsa bile, koordinat sistemine oturtulurken parselin bütünüyle sağa, sola veya yola doğru kaydırılması.

5. İspat ve Bilirkişi İncelemesi

Bu davalar, hukuki olmaktan ziyade "teknik" davalardır. Hakimin hukuki bilgisi tek başına yeterli değildir. Bu nedenle dava, Keşif ve Bilirkişi İncelemesi üzerine kuruludur.

Mahkeme heyetinde genellikle şu bilirkişiler bulunur:

• Harita/Kadastro Mühendisi (Fen Bilirkişisi): En kritik kişidir. Eski pafta, hava fotoğrafları ve yeni ölçümleri çakıştırarak (süperpoze ederek) hatayı tespit eder.

• Ziraat Mühendisi: Sabit sınır olarak iddia edilen ağaçların yaşını veya arazinin kullanım durumunu belirler.

• Mahalli Bilirkişiler (Yaşlı/Bölgeyi Bilenler): Sınırların eskiden beri neresi olduğunu sözlü olarak beyan ederler.

Akademik Görüş (Süleyman Sapanoğlu): "Yenileme kadastrosunda amaç, mülkiyet hakkının kapsamını değiştirmek değil, belirginleştirmektir. Fen bilirkişisi, sadece matematiksel hata olup olmadığını değil, mülkiyetin özüne dokunulup dokunulmadığını raporlamalıdır."

6. Mükerrer Kadastro Yasağı ve 22/2-a İlişkisi

3402 sayılı Kanun’un 22. maddesi "ikinci defa kadastro yapılamaz" der. Eğer idare, "yenileme" adı altında, daha önce kadastrosu yapılmış bir yeri sanki hiç yapılmamış gibi yeniden tapulama işlemine tabi tutarsa, bu işlem yok hükmündedir.

Ancak 22/2-a uygulaması, ikinci kadastro sayılmaz. Bu, mevcut kadastronun "ıslahı"dır. Davalarda bu ayrımın iyi yapılması gerekir. Eğer yapılan işlem teknik bir düzeltmeyi aşıp, komşunun arazisini diğerine veriyorsa (mülkiyet nakli doğuruyorsa), bu artık teknik bir çalışma değil, mülkiyet ihlalidir ve iptali gerekir.

7. Yargılama Giderleri

Kadastro davalarında, kural olarak yargılama giderleri davada haksız çıkan tarafa yükletilir. Ancak, davanın açılmasına Kadastro Müdürlüğü'nün hatalı işlemi sebebiyet vermişse, idare harçtan muaf olsa bile, yargılama giderlerinden ve vekalet ücretinden sorumlu tutulabilir. (Bu durum hakimin takdirine ve hatanın ağırlığına göre değişebilmektedir.)

Kaynakça:

1. Sapanoğlu, Süleyman. Kadastro Davaları ve Tatbikatı. Ankara: Yetkin Yayınları. (Yargıtay Onursal Üyesi, konunun en temel kaynağı).

2. Cin, Halil. Türk Hukukunda Tapu Sicili ve Kadastro. Konya.

3. Köktürk, Erol. Kadastro Bilgisi ve Hukuku. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. (Harita Mühendisliği ve Hukuk kökenli akademik eser).

4. Oğuzman, M. Kemal / Seliçi, Özer. Eşya Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi.

5. Gençcan, Ömer Uğur. Kadastro Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.

6. 2859 Sayılı Tapulama ve Kadastro Paftalarının Yenilenmesi Hakkında Kanun.

7. 3402 Sayılı Kadastro Kanunu (Madde 22 ve ilgili yönetmelikler).

8. Yargıtay 16. Hukuk Dairesi (Kapatılan) ve Yargıtay 8. Hukuk Dairesi Emsal Kararları.