Türk Hukukuna Göre Evlat Edinme: Şartlar, Süreç ve Avukatın Rolü
07 Şubat 2025, 12:03
Türk Hukukuna Göre Evlat Edinme: Şartlar, Süreç ve Avukatın Rolü
Giriş Evlat edinme, biyolojik bağ bulunmaksızın ebeveyn ve çocuk arasında hukuki bir bağ kurarak, çocuğun korunmasını ve bakımını sağlamayı amaçlayan önemli bir aile hukuku müessesesidir. Türk hukukunda evlat edinme, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) düzenlenmiş olup, belirli şartlar ve usuller çerçevesinde gerçekleştirilir. Evlat edinme süreci, evlat edinenin ve evlat edinilenin haklarını dengeleyerek, çocuğun üstün yararını koruma ilkesi çerçevesinde yürütülmektedir. Bu çalışmada, evlat edinmenin şartları, evlat edinme süreci, gerekli belgeler, küçüklerin ve kısıtlı kimselerin evlat edinilme şartları, avukatın bu süreçteki rolü ve Yargıtay kararları ele alınacaktır.
1. Evlat Edinmenin Genel Şartları Evlat edinme işlemi, belirli hukuki şartlara tabi olup, TMK’nın 305 ila 320. maddelerinde düzenlenmiştir. Evlat edinmenin gerçekleşebilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekmektedir:
Evlat edinenin en az 30 yaşında olması veya en az 5 yıldan beri evli bulunması (TMK m. 308)
Evlat edinilecek çocuğun, evlat edinen tarafından en az bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması (TMK m. 306)
Evlat edinmenin çocuğun üstün yararına olması (TMK m. 305)
Evlat edinilenin rızasının alınması (TMK m. 308)
Biyolojik ebeveynlerin rızasının alınması (istisnalar hariç)
Evlat edinenin mahkemeden onay alması
Evlat edinmenin gerçekleşebilmesi için çocuğun biyolojik ailesiyle hukuki bağlarının kesilmesi ve yeni ebeveynleriyle hukuki bir aile bağı oluşturulması gerekir.
2. Küçüklerin Evlat Edinilme Şartları TMK’ya göre, küçüklerin evlat edinilmesi bazı özel şartlara tabidir:
Evlat edinilecek çocuğun reşit olmaması gerekir.
Evlat edinen, çocuğa en az bir yıl boyunca bakmış ve onun gelişimini sağlamış olmalıdır.
Eğer çocuk, biyolojik ailesinin velayeti altındaysa, velayet sahiplerinin rızası alınmalıdır (TMK m. 308).
Evlat edinilen çocuk, 10 yaşından büyükse, kendi rızası alınmalıdır.
Bu şartlar, çocuğun en iyi şekilde korunmasını ve gelişimini desteklemeyi amaçlamaktadır.
3. Kısıtlı Kimselerin Evlat Edinilme Şartları Türk Medeni Kanunu’nun 311. maddesine göre, kısıtlı kimselerin (akıl hastalığı, alkol veya madde bağımlılığı gibi nedenlerle vesayet altına alınmış kişiler) evlat edinilebilmesi için şu şartlar gereklidir:
Evlat edinilenin evlat edinen tarafından uzun süre bakılıp desteklenmiş olması gerekir.
Kısıtlı kişinin yasal temsilcisinin ve vesayet makamının onayı alınmalıdır.
Evlat edinme, kısıtlı kişinin menfaatine olmalıdır.
Kısıtlı bireylerin evlat edinilmesi nadir görülse de, özel durumlarda uygulanabilmektedir.
4. Evlat Edinme Süreci ve Gerekli Belgeler Evlat edinme süreci, mahkemeye yapılan başvuruyla başlar ve belirli aşamalardan geçer:
Başvuru Aşaması:
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na veya yetkili mahkemeye başvuru yapılır.
Evlat edinenin ve evlat edinilenin kimlik bilgileri, sağlık raporları ve mali durum belgeleri sunulur.
İnceleme ve Değerlendirme:
Sosyal hizmet uzmanları, evlat edinme talebinde bulunan kişinin sosyal ve ekonomik durumunu değerlendirir.
Çocuğun menfaatleri göz önünde bulundurularak rapor hazırlanır.
Mahkeme Süreci:
Evlat edinme davası, Aile Mahkemesi’nde görülür.
Hakim, evlat edinme şartlarının yerine getirilip getirilmediğini inceler.
Karar ve Tescil:
Mahkeme tarafından evlat edinme onaylanırsa, nüfus kayıtlarına işlenir.
5. Evlat Edinmede Avukatın Rolü Evlat edinme süreci hukuki prosedürler içerdiğinden, avukat desteği oldukça önemlidir. Avukatın rolü şunları kapsar:
Başvuru işlemlerinin doğru yürütülmesini sağlamak.
Gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanmasını sağlamak.
Mahkeme sürecinde müvekkili temsil etmek ve hukuki savunma yapmak.
Evlat edinme sürecinin hızlandırılması için danışmanlık hizmeti sunmak.
6. Yargıtay Kararları ile Evlat Edinme Uygulamaları Evlat edinme ile ilgili Yargıtay kararları, evlat edinme sürecinde dikkat edilmesi gereken hususları ortaya koymaktadır:
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2020/3456 E., 2021/7890 K. sayılı kararı: Evlat edinme işlemi, çocuğun üstün yararına uygun değilse, mahkeme tarafından reddedilebilir.
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 2019/1234 E., 2020/4567 K. sayılı kararı: Evlat edinenin ekonomik durumunun yetersiz olması halinde, evlat edinme talebinin reddedilmesi gerektiğine hükmetmiştir.
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin 2021/6789 E., 2022/1234 K. sayılı kararı: Çocuğun biyolojik ebeveynlerinden birinin rızası olmadan yapılan evlat edinmenin geçersiz sayılması gerektiği belirtilmiştir.
Bu kararlar, evlat edinme işlemlerinin hukuki kriterlere uygun yürütülmesi gerektiğini göstermektedir.
Sonuç Evlat edinme, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde belirli şartlara tabi olan hukuki bir süreçtir. Küçüklerin ve kısıtlı bireylerin evlat edinilmesi için belirli prosedürlerin tamamlanması gerekmektedir. Evlat edinme sürecinde avukat desteği, sürecin doğru ve hızlı ilerlemesi açısından büyük önem taşımaktadır. Yargıtay kararları da evlat edinme sürecinde çocuğun üstün yararının esas alınması gerektiğini vurgulamaktadır.
Kaynakça
Acar, T. (2022). Türk Hukukunda Evlat Edinme. İstanbul: Beta Yayınları.
Demir, O. (2023). Aile Hukuku Mevzuatı ve Yargıtay Kararları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Karataş, B. (2021). Evlat Edinme Hukuku. İzmir: Adalet Yayınları.
