Ortaklığın giderilmesi davası, paylı (hisseli) veya elbirliği (miras) mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallardaki ortaklığın, hukuki bir yolla sona erdirilmesidir. Mirasçılar malı nasıl paylaşacakları konusunda anlaşamazlarsa (biri satalım diyor, diğeri satmayalım diyorsa), mahkeme malı ya böler ya da satar.
2. Davacı
Hissedarlardan (paydaşlardan) veya mirasçılardan herhangi biri bu davayı tek başına açabilir.
3. Davalı
Dava, davayı açan dışındaki TÜM DİĞER PAYDAŞLARA (Ortaklara) karşı açılmak zorundadır.
Önemli: Davalılardan biri ölürse, mirasçılarının tamamı davaya dahil edilmeden karar verilemez (Taraf teşkili zorunluluğu).
4. Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli Mahkeme:Sulh Hukuk Mahkemesidir.
Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir (Kesin yetki).
5. Yargılama Usulü
Basit Yargılama Usulü uygulanır. Daha hızlıdır. Mahkeme iki yöntemden birini seçer:
Aynen Taksim (Bölüştürme): Malın fiziksel olarak bölünmesi (Örn: Büyük bir tarlanın 3 parçaya bölünmesi).
Satış Suretiyle (Ortaklığın Satışla Giderilmesi): Malın icra kanalıyla açık artırmada satılıp, parasının paylar oranında dağıtılması. (Uygulamada %90 bu şekilde biter).
6. İspata Dair Konular
Tapu kayıtları ve veraset ilamı (mirasçılık belgesi) temel delildir.
Aynen Taksim İstemi: Bir taraf "aynen taksim" istiyorsa, fen bilirkişisi taşınmazın bölünmeye uygun olup olmadığına (İmar Kanunu, Tarım Kanunu açısından) bakar. Uygun değilse satışa karar verilir.
7. Zamanaşımı
Bu davada zamanaşımı yoktur. Ortaklık devam ettiği sürece her zaman açılabilir.
8. Harç ve Vekalet Ücreti
Harç: Dava açılırken maktu (sabit) harç alınır. Ancak satış yapıldığında, satış bedeli üzerinden binde 11,38 oranında harç kesilir.
Vekalet Ücreti: Avukatlık ücreti, tüm paydaşlara payları oranında yükletilir (Çünkü bu dava herkesin yararınadır).
9. Özellikle Bilinmesi Gereken Hususlar (Püf Noktaları)
Muhdesat İddiası: Bir mirasçı "Arsa babamızdan kaldı ama üzerindeki evi ben yaptım" diyorsa, bunu davada belirtmelidir. Mahkeme bu iddiayı kabul ederse, satış parasından evin bedelini o mirasçıya fazla olarak verir.
Hissedarlar Arasında Satış: Tüm mirasçılar anlaşıp "Yabancıya gitmesin, sadece aramızda açık artırma yapılsın" derse, mahkeme satışı sadece hissedarlar arasında yapabilir. Bir kişi bile itiraz ederse satış halka açık yapılır.
Önalım (Şufa) Hakkı Yoktur: İzale-i şüyu satışında, hissedarların önalım hakkı işlemez, en çok parayı veren (yabancı da olsa) malı alır.
10. Kararın İcrası
Mahkeme "Satışına" karar verdikten sonra dosya Satış Memurluğuna gönderilir. İcra dairesi gibi çalışan bu birim, bilirkişi marifetiyle kıymet takdiri yapar ve e-satış portalı üzerinden açık artırma ile malı satar.
11. Emsal Yargıtay Kararı
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2020/4125 E., 2021/985 K.:"Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Tüm paydaşların davada yer alması zorunludur."
