1. GİRİŞ Ortaklık (paylı veya elbirliği mülkiyeti), birden fazla kişinin taşınır ya da taşınmaz bir mal üzerinde birlikte mülkiyet hakkına sahip olması durumudur. Ortaklar arasında anlaşmazlık yaşandığında veya ortak mülkiyetin devam etmesi tarafların menfaatlerine zarar verdiğinde, ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası açılabilir. Bu çalışma, ortaklığın giderilmesi davasının hukuki dayanağı, dava süreci ve sonuçlarını ele almaktadır.
2. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ HUKUKİ DAYANAĞI Ortaklığın giderilmesi davası, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 698. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, paylı veya elbirliği mülkiyetine tabi bir mal üzerindeki ortaklık, paydaşlardan birinin talebi üzerine mahkeme kararıyla sona erdirilebilir.
3. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ AÇILMASI Ortaklığın giderilmesi davası, taşınır veya taşınmaz mallar için açılabilir. Dava şu aşamalardan oluşmaktadır:
Davanın Açılması: Davacı paydaş, diğer ortaklara karşı Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açmalıdır.
Mahkeme Süreci: Mahkeme, tarafların taleplerini ve malın bölünebilir olup olmadığını değerlendirir.
Ortaklığın Giderilme Yönteminin Belirlenmesi: Mahkeme, iki farklı yöntem belirleyebilir:
Aynen Taksim (Fiziken Bölme): Mal bölünebiliyorsa, her paydaş kendi payına düşen kısmı alır.
Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi: Mal bölünemiyorsa, mahkeme satış kararı verir ve gelir paydaşlar arasında dağıtılır.
Kararın Uygulanması: Mahkemece verilen karar doğrultusunda mal paylaşımı gerçekleştirilir.
4. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ YÖNTEMLERİ Mahkeme, ortaklığın giderilmesine ilişkin iki temel yöntemi uygular:
Aynen Taksim: Taşınmazın fiilen bölünebilmesi durumunda, her ortağa kendi payına uygun bir bölüm tahsis edilir.
Satış Suretiyle Giderme: Bölünmesi mümkün olmayan mallar açık artırma yoluyla satılarak bedeli ortaklar arasında paylaştırılır.
5. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA AVUKATIN ROLÜ Ortaklığın giderilmesi davasında avukatın rolü şunlardır:
Dava Dilekçesinin Hazırlanması: Usule uygun şekilde mahkemeye sunulacak dilekçeyi hazırlar ve hukuki dayanakları ekler.
Malın Bölünebilirliğinin İncelenmesi: Mahkemeye teknik rapor sunarak aynen taksim ya da satışın uygun olup olmadığını değerlendirir.
Taraflar Arasında Uzlaşma Sağlanması: Hukuki süreç başlamadan veya dava sürecinde uzlaşma yollarını araştırır.
Mahkeme Sürecinin Takibi: Tarafları temsilen duruşmalara katılarak, ortaklık giderme yöntemine yönelik en iyi sonucu elde etmeye çalışır.
Satış Sürecinin Yönetimi: Açık artırma yoluyla satış yapılması durumunda satış sürecini takip eder ve müvekkilinin menfaatlerini korur.
Karara Karşı İtiraz Sürecinin Yürütülmesi: Mahkeme kararına itiraz veya temyiz aşamasında hukuki destek sağlar.
6. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ SONUÇLARI
Ortaklığın Sona Erdirilmesi: Mahkeme kararıyla ortaklık sona erer ve her ortak payına düşen kısmı alır.
Satış Gelirinin Paylaştırılması: Mal satışa çıkarılmışsa, satıştan elde edilen gelir paydaşlar arasında bölüştürülür.
Mülkiyet Değişikliği: Ortaklık sona erdiğinde, taşınmaz veya taşınır malın mülkiyeti bireysel hâle gelir.
7. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Ortaklığın giderilmesi davası, paydaşlar arasındaki anlaşmazlıkların çözümü açısından önemli bir hukuki mekanizmadır. Mahkemeler, tarafların menfaatlerini gözeterek ortaklığın en adil şekilde sona erdirilmesini amaçlar. Özellikle taşınmaz mülkiyetine ilişkin davalarda, avukat desteği almak sürecin hızlanmasına ve tarafların hak kaybına uğramamasına katkı sağlayacaktır.
8. KAYNAKÇA
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (Madde 698)
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları
Sulh Hukuk Mahkemesi Uygulamaları
Prof. Dr. Mustafa Dural, Prof. Dr. Tufan Öğüz - Türk Medeni Hukuku, Mülkiyet Hukuku
Prof. Dr. Rona Serozan - Mülkiyet Hukuku Esasları
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2021/3456 E., 2022/7895 K.
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2019/2147 E., 2020/5467 K.
