• 21 Şubat 2025, 18:59

Koşullu Salıverme Nedir? Şartları, Geri Alınma Süreci ve Yargıtay Kararları

KOŞULLU SALIVERME KARARI VE KOŞULLU SALIVERME KARARININ GERİ ALINMASI

Özet

Koşullu salıverme, ceza infaz hukukunda hükümlülerin belirli şartlar altında cezaevinden erken tahliye edilmelerini sağlayan önemli bir mekanizmadır. Ancak, hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya belirlenen yükümlülüklere uymaması hâlinde koşullu salıverme kararı geri alınabilmektedir. Bu çalışmada, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (5275 sayılı Kanun) çerçevesinde koşullu salıverme kurumu incelenmiş, hangi suçların ne oranda bu imkândan yararlanabileceği, tekerrür hâlinde uygulanacak prosedürler ve geri alma süreçleri Yargıtay kararları ışığında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Koşullu salıverme, ceza infaz hukuku, denetimli serbestlik, iyi hâl değerlendirmesi, tekerrür, Yargıtay kararları

1. Giriş

Koşullu salıverme, ceza infaz sisteminde hükümlülerin belirli şartlar altında cezaevinden tahliye edilmelerini sağlayan, hem suçlunun rehabilitasyonuna hem de cezaevlerinin aşırı doluluğunu önlemeye yönelik bir infaz hukuku kurumudur. Ancak bu hak, belirli şartların yerine getirilmesine bağlı olup, hükümlünün cezaevi içindeki davranışları, disiplin durumu ve denetim süresi içinde suç işlememesi gibi unsurlar göz önünde bulundurularak değerlendirilir (Centel & Zafer, 2020).

Koşullu salıverme, hükümlüye cezasının tamamını cezaevinde geçirmeden serbest kalma fırsatı tanırken, infaz sisteminin bireyselleştirilmesini sağlayarak suçlunun topluma yeniden entegrasyonunu kolaylaştırır (Koca & Üzülmez, 2018). Ancak, belirlenen denetim süresi içinde yükümlülüklerin ihlal edilmesi ya da kasıtlı bir suç işlenmesi hâlinde koşullu salıverme kararı geri alınabilir.

Bu çalışmada, Türk Ceza Kanunu ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun çerçevesinde koşullu salıvermenin uygulanma şartları, hangi suçların bu haktan yararlanabileceği, tekerrür durumunda uygulanacak prosedürler ve geri alma süreçleri ele alınacaktır.

2. Koşullu Salıvermenin Hukuki Dayanağı ve Uygulanma Şartları

2.1. Hukuki Temeller

Koşullu salıverme kurumu, Türkiye'de 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 107. maddesinde düzenlenmiştir. Kanuna göre, belirli şartları sağlayan hükümlüler, cezalarının belirli bir kısmını infaz ettikten sonra, iyi hâl göstermeleri kaydıyla serbest bırakılabilirler (Türkiye Cumhuriyeti Mevzuatı, 2004).

Ayrıca, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği, koşullu salıverme sürecinin nasıl işleyeceğini ve hangi suçların bu kapsamda değerlendirileceğini belirlemektedir.

3. Koşullu Salıvermeden Yararlanma Oranları

Hükümlüler, cezalarının belirli bir kısmını çektikten sonra koşullu salıvermeden yararlanabilirler. Ancak, suçun niteliğine göre farklı oranlar uygulanmaktadır:

4. Tekerrür Durumunda Koşullu Salıverme

Tekerrür, hükümlünün önceki mahkûmiyetinin kesinleşmesinden sonra tekrar suç işlemesi durumudur. TCK madde 58 uyarınca tekerrür hükümleri uygulanacak bir hükümlü hakkında koşullu salıverme hükümleri daha sıkı şartlara bağlanmıştır.

• Tekerrür durumunda koşullu salıverme oranı, cezanın 3/4’üne yükseltilir.
• İkinci kez tekerrür hâlinde ise koşullu salıverme uygulanmaz.
• Hapis cezası ertelenmez ve cezanın tamamı ceza infaz kurumunda geçirilir.

5. Koşullu Salıverme Kararının Geri Alınması

Koşullu salıverme, belirli kurallara tabi olup, bu kurallara uyulmaması durumunda geri alınabilmektedir.

5.1. Geri Alma Sebepleri

• Denetim Süresi İçinde Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi

  • Yargıtay 1. Ceza Dairesi’nin 2022/8150 E., 2022/7927 K. sayılı kararında, denetim süresi içinde kasıtlı suç işleyen bir hükümlünün koşullu salıverme kararının geri alınması gerektiği belirtilmiştir.

• Denetimli Serbestlik Kurallarına Aykırılık

  • Hükümlünün yükümlülüklere uymaması hâlinde, infaz hâkimi tarafından yapılan uyarılara rağmen ihlalin devam etmesi durumunda koşullu salıverme iptal edilir.

5.2. Geri Alma Usulü ve Yetkili Merciler

• Cumhuriyet Başsavcılığı, denetim sürecinde bir ihlal tespit ettiğinde infaz hâkimliğine başvurur.
• İnfaz hâkimliği, delilleri değerlendirerek karar verir.
• Hükümlü, geri alma kararına karşı ağır ceza mahkemesine itiraz edebilir.

6. Sonuç

Koşullu salıverme, ceza infaz sisteminde hükümlülerin topluma entegrasyonunu destekleyen önemli bir mekanizma olup, aynı zamanda kamu güvenliğini de koruyacak şekilde dengeli uygulanmalıdır. Ancak, tekerrür hâlinde daha sıkı infaz hükümlerinin uygulanması, ceza sisteminde caydırıcılığı artırmaktadır. Koşullu salıverme kararlarının geri alınma sürecinin şeffaf ve adil bir şekilde işletilmesi gerekmektedir.

7. Kaynakça 

Centel, N., & Zafer, H. (2020). Türk Ceza Hukukuna Giriş (8. bs.). Beta Yayıncılık.

Koca, M., & Üzülmez, T. (2018). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (10. bs.). Seçkin Yayıncılık.