• 21 Kasım 2025, 11:25

KONUT DOKUNULMAZLIĞINI İHLAL SUÇU

 Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu (TCK m.116)

1. Genel Açıklama

Anayasa’nın 21. maddesi ile güvence altına alınan "Konut Dokunulmazlığı" hakkının ceza hukuku boyutunu oluşturan bu suç; bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine (bahçe, garaj vb.) rızası dışında girilmesi veya rıza ile girildikten sonra çıkılmaması eylemlerini yaptırıma bağlar. Bu suç, genellikle hırsızlık, yağma veya cinsel saldırı gibi suçların "hazırlık hareketi" veya "yan suçu" olarak işlense de, tek başına da sıkça karşılaşılan bağımsız bir suç tipidir.

2. Suçla Korunması Amaçlanan Hukuksal Yarar

Burada korunan hukuksal yarar, mülkiyet hakkından ziyade "kişi özgürlüğü" ve **"aile mahremiyeti"**dir. Kişinin, dış dünyadan soyutlanarak huzur ve sükun içinde yaşama, özel hayatını dilediği gibi sürdürme hakkı korunur. Bu nedenle tapu sahibinin kim olduğu değil, o an o konutu hukuken meşru bir şekilde kimin kullandığı (kiracı, misafir vb.) önemlidir.

3. Suçun Temel Şekli

TCK 116. maddede suç iki temel görünümde düzenlenmiştir:

• Konuta Girme: Bir kimsenin konutuna veya eklentisine rızasına aykırı olarak girmek.

• Konuttan Çıkmama: Rıza ile girilmiş olsa bile, hak sahibinin rızası ortadan kalktıktan sonra (çık denildikten sonra) konutu terk etmemek.

4. Suçun Unsurları (Maddi ve Manevi)

• Maddi Unsur:

  • Konut Kavramı: Devamlı veya geçici olarak insanların yerleşmesine elverişli her yerdir. Çadır, karavan, otel odası ve hatta fiilen ikamet edilen bir mağara bile konut sayılabilir.

  • Eklenti: Konutun ayrılmaz parçası olan, dış dünyadan belirli işaretlerle (çit, duvar) ayrılmış alanlardır (Örn: Apartman boşluğu, kömürlük, etrafı çevrili bahçe).

  • Rızasızlık: Girişin veya kalışın, hak sahibinin rızasına aykırı olması gerekir.

• Manevi Unsur:

  • Suç kasten işlenir. Fail, girdiği yerin başkasına ait bir konut olduğunu bilmeli ve hak sahibinin rızası olmadığını öngörmelidir. (Örneğin; kendi evi zannederek yanlış eve giren kişide kasıt yoktur).

5. Suçun Faili

Suçun faili herkes olabilir. Ancak failin konutun mülkiyet sahibi olması, suçu işlemesine engel değildir. Örneğin; ev sahibi, kiracısının evine izinsiz girerse bu suçu işlemiş olur.

6. Suçun Mağduru

Suçun mağduru, konut üzerinde "hak sahibi" olan kişidir. Bu kişi mülk sahibi olabileceği gibi, kiracı veya o konutta meşru bir şekilde yaşayan herhangi bir kişi de olabilir.

7. Suçun Daha Az Cezayı Gerektiren veya Özel Düzenleme Olan Halleri (İşyeri Dokunulmazlığı)

TCK 116/2 maddesi, suçun "işyeri" ve eklentilerine karşı işlenmesini düzenler.

• Açık Rıza Şartı: İşyerlerine, açık bir rıza olmasa bile girilmesi (örneğin halka açık bir dükkana girmek) suç oluşturmaz. Suçun oluşması için ya "girilmez" ibaresi/işareti olmalı ya da kişi sözlü olarak uyarılmalıdır.

• Bu fıkradaki suçun takibi şikayete bağlıdır.

8. Suçun Nitelikli Halleri (Cezayı Artıran Sebepler)

TCK 119. maddede sayılan hallerde ceza bir kat artırılır:

• Cebir veya tehdit kullanılarak işlenmesi (Bu halde suç şikayete tabi olmaktan çıkar, resen kovuşturulur).

• Silahla işlenmesi.

• Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle işlenmesi (Maske vb.).

• Birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi.

• Gece vakti işlenmesi. (Bu suçta en sık uygulanan artırım sebebidir).

9. Suçla İlgili Teşebbüs, İştirak ve İçtima

• Teşebbüs: Fail kapıyı zorlarken yakalanırsa veya bahçeden eve girmek üzereyken engellenirse suç teşebbüs aşamasında kalır.

• İçtima (Önemli): TCK m.42'deki "Bileşik Suç" kuralı gereği, normalde amaç suç (örn: Hırsızlık) işlendiğinde araç suçtan ceza verilmez denilse de; Konut Dokunulmazlığını İhlal suçu hırsızlık ve yağma suçlarının bir unsuru sayılmaz.

  • Yani bir hırsız eve girdiğinde hem "Hırsızlık" suçundan hem de "Konut Dokunulmazlığını İhlal" suçundan ayrı ayrı ceza alır. (Gerçek İçtima kuralı uygulanır).

10. Bu Suça Özgü Kritik Detaylar (Püf Noktaları)

Web sitenizde "Hukuki Detay" kutucuğu olarak verebileceğiniz, uygulamada fark yaratan noktalar:

1. Ortak Yaşanan Konutlarda Rıza: Konutta birden fazla kişi yaşıyorsa (örneğin karı-koca veya öğrenci evi), bunlardan birinin rızası ile içeri girmek suçu ortadan kaldırır. Ancak; giriş amacı diğer hak sahiplerine zarar vermekse veya hukuka aykırı bir amaçsa (örneğin eşlerden birinin sevgilisini eve alması gibi durumlar Yargıtay tarafından bazen farklı yorumlanabilse de genel kural) rıza geçersiz sayılabilir.

2. Apartman Ortak Alanları: Apartman kapısından içeri girip merdiven boşluğunda veya kapı önünde beklemek, eğer o apartmanda oturan birinin rızası yoksa konut dokunulmazlığını ihlal sayılır.

3. Gece Vakti: Suçun gece işlenmesi cezayı artırır. Ceza hukukunda gece; güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat önceye kadar devam eden süredir.

11. Suçun Yaptırımı

1. Temel Hal (Konut - 116/1): 6 aydan 2 yıla kadar hapis (Şikayete tabi).

2. İşyeri (116/2): 6 aydan 1 yıla kadar hapis (Şikayete tabi).

3. Cebir/Tehdit Kullanımı (116/4): 1 yıldan 3 yıla kadar hapis (Resen takip).

4. Nitelikli Haller (Gece vakti, silahlı vb.): Verilecek ceza bir kat artırılır.

12. Suçla İlgili Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Görevli Mahkeme: Asliye Ceza Mahkemesidir.

• Yetkili Mahkeme: Suçun işlendiği yer mahkemesidir.

13. Suçla İlgili Yargıtay Kararları (Özet ve İlkeler)

• Fesih İhtarnamesi: Kiracı evden çıkmasa bile, ev sahibinin çilingirle kapıyı açıp içeri girmesi "hakkın ihkakı" değil, konut dokunulmazlığının ihlali suçunu oluşturur. Tahliye ancak mahkeme/icra kanalıyla olur.

• Bahçe Duvarı: Bir yerin "eklenti" sayılabilmesi için, dış dünyadan engellerle (duvar, çit, tel örgü) ayrılmış olması gerekir. Herkesin girebileceği açık bir bahçeye girmek bu suçu oluşturmaz.

• Boşanma Aşaması: Boşanma davası devam etse bile, mahkemece "ayrı yaşama hakkı" veya "uzaklaştırma" verilmedikçe, eşin müşterek konuta girmesi bu suçu oluşturmaz. Ancak uzaklaştırma kararı varsa hem 6284 ihlali hem de bu suç tartışılabilir.