İşsizlik Sigortası Davaları ve Ödenek Hakkı: Şartlar, Başvuru ve Hukuki Süreç

• 10 Aralık 2025, 12:45

İşsizlik Sigortası Davaları ve Ödenek Hakkı: Şartlar, Başvuru ve Hukuki Süreç

İşsizlik Sigortası (Ödeneği) Nedir?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında kurulan bu sistem; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybeden sigortalılara, belirli bir süre devlet tarafından maddi destek sağlanmasıdır.

İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Şartları (2025)

Bir işçinin işsizlik maaşı alabilmesi için şu 4 şartın aynı anda gerçekleşmesi gerekir:

1. Kendi İstek ve Kusuru Dışında İşsiz Kalmak: İşçinin istifa etmesi (haklı neden hariç) durumunda ödenek alınamaz. İşverenin işçiyi çıkarması veya işçinin "haklı nedenle" (maaşın ödenmemesi, mobbing vb.) fesih yapması gerekir.

2. Son 3 Yılda En Az 600 Gün Prim: İş sözleşmesinin sona erdiği tarihten önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olmalıdır.

3. Son 120 Gün Kuralı: Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde hizmet akdinin (iş sözleşmesinin) devam ediyor olması gerekmektedir. (Not: Eskiden "prim ödeme" şartı vardı, yapılan değişiklikle sadece "sözleşmenin devam etmesi" yeterli hale gelmiş, devamsızlık gibi nedenlerle prim yatmasa bile hak korunmuştur).

4. Süresi İçinde Başvuru: İşten çıkış tarihinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a başvurulması gerekir. Geç başvurulursa, gecikilen süre toplam hak sahipliği süresinden düşülür.

Uyuşmazlıkların Kaynağı: SGK İşten Çıkış Kodları

İşsizlik sigortası davalarının temel sebebi, işverenin SGK'ya bildirdiği İşten Çıkış Kodlarıdır. İŞKUR, ödeme yapıp yapmayacağına bu kodlara bakarak karar verir.

• Ödenek Alınabilen Kodlar: 04 (İşverenin haklı sebep bildirmeden feshi), 05 (Belirli süreli sözleşmenin bitimi), 15 (Toplu işçi çıkarma), 17 (İşyeri kapanma), 23 (İşçinin haklı feshi) vb.

• Ödenek Alınamayan Kodlar: 03 (İstifa), 29 veya 46-50 arası kodlar (İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı, hırsızlık vb.).

Eğer işveren, işçiyi haksız yere çıkardığı halde kodu "29" (Yüz kızartıcı suç) veya "03" (İstifa) olarak bildirirse, İŞKUR işçiye maaş bağlamaz. İşte bu noktada hukuki süreç başlar.

İşsizlik Sigortası Davasının Türleri

İşçi, işsizlik maaşını alabilmek için durumuna göre iki farklı hukuki yola başvurabilir:

1. SGK İşten Çıkış Kodunun Düzeltilmesi Davası

İşçinin işsizlik maaşı alabilmesi için öncelikle işten çıkış nedeninin gerçeği yansıttığını kanıtlaması gerekir. Bunun için İş Mahkemesi'nde "Hizmet Akdinin Feshinin Geçersizliği ve İşe İade" davası veya "Kıdem-İhbar Tazminatı" davası açılır. Bu davalarda mahkeme, işverenin feshinin haksız olduğuna (örneğin hırsızlık iddiasının yalan olduğuna) karar verirse; bu karar kesinleştiğinde işçi İŞKUR'a başvurarak geriye dönük işsizlik maaşlarını toplu olarak alır.

2. İŞKUR Aleyhine Açılan Davalar (Kurum İşleminin İptali)

4447 sayılı Kanun'un 53. maddesi uyarınca; işsizlik sigortasına ilişkin uyuşmazlıklarda görevli mahkeme İş Mahkemesidir. Eğer İŞKUR, işçinin elinde kesinleşmiş mahkeme kararı (işe iade veya kıdem tazminatı kararı) olmasına rağmen ödeme yapmıyorsa veya prim gün sayısını yanlış hesaplıyorsa, doğrudan İŞKUR (Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü) davalı gösterilerek dava açılır.

Yetkili Mahkeme: İşçinin yerleşim yeri veya davalı İŞKUR şubesinin bulunduğu yer İş Mahkemesidir.

İşe İade Davası Kazanan İşçinin İşsizlik Maaşı Durumu

En çok merak edilen ve Yargıtay'ın netleştirdiği konu budur:

• İşçi işe iade davasını kazanırsa, feshin geçersiz olduğu tespit edilmiş olur. Bu durumda işverenin bildirdiği "Kod 29" gibi olumsuz kodlar hükmünü yitirir.

• İşçi işe iade davası sonucunda işe başlatılmazsa, kesinleşen mahkeme kararıyla İŞKUR'a başvurur ve işsiz kaldığı süreler için ödeneğini alır.

• Ancak işe iade davası sonucunda işçi işe başlatılırsa, geçmişte aldığı işsizlik maaşlarını İŞKUR'a faiziyle geri ödemek zorunda kalabilir veya mahsup edilir (Çünkü işe iade ile o süreler "çalışılmış" sayılır ve primleri işveren tarafından ödenir).

İşsizlik Ödeneği Süresi ve Miktarı

• 600 gün prim ödeyene: 6 ay (180 gün)

• 900 gün prim ödeyene: 8 ay (240 gün)

• 1080 gün prim ödeyene: 10 ay (300 gün)

Ödenek miktarı, işçinin son 4 aylık prime esas kazanç ortalamasının %40'ıdır. Ancak bu tutar asgari ücretin brüt tutarının %80'ini geçemez.

Emsal Yargıtay Kararları

1. İşe İade Kararının İŞKUR'u Bağlayıcılığı:

"İşçi tarafından işveren aleyhine açılan işe iade davasının lehine sonuçlanması ve feshin geçersizliğine karar verilmesi halinde; bu karar, işçinin iş sözleşmesinin işverence haksız feshedildiğini kesin hüküm olarak ortaya koyar. İŞKUR, işverenin SGK'ya bildirdiği kodla bağlı kalmayıp, kesinleşen mahkeme kararına göre işlem yaparak işçiye işsizlik ödeneğini ödemek zorundadır." (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi Kararları).

2. Kod 29 (Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık) İddiası:

"İşveren işçiyi Kod 29 ile işten çıkarmışsa, ispat yükü işverendedir. İşveren bu iddiasını mahkemede ispatlayamazsa, işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı hüküm altına alınır. Kıdem tazminatına hak kazanılması, işçinin işsizlik ödeneğine de hak kazandığının karinesidir. İŞKUR bu durumda ödeme yapmalıdır." (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2018/1420 E.).

3. Görevli Mahkeme:

"İşsizlik sigortasından kaynaklanan uyuşmazlıklarda, 4447 sayılı Kanun'un 53. maddesi gereğince İş Mahkemeleri görevlidir. İdare Mahkemesine dava açılamaz." (Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı).

 

Kaynakça:

1. Günay, Cevdet İlhan. İş Davaları. 8. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2025. (İlgili Bölüm: İşsizlik Sigortası ve Yargılama Usulü).

2. 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu (Madde 50, 51, 53).

3. Yargıtay 9. ve 22. Hukuk Dairesi Emsal Kararları.

4. Resmi Gazete (İşten Çıkış Kodlarına İlişkin SGK Genelgeleri).

Aygül hukuk bürosu olarak istanbul gaziosmanpaşa bölgösinde hukuk ve ceza davaları üzerine, Av. Süleyman Aygül nezlinde profösyönel olarak hukuki uyuşmazlıklarınızda her zaman yanınızdayız.