İşkolu İstatistiğine İtiraz Davaları: Sendikal Yetki ve İstatistiklerin Yargısal Denetimi
10 Aralık 2025, 12:35
İşkolu İstatistiğine İtiraz Davaları: Sendikal Yetki ve İstatistiklerin Yargısal Denetimi
İşkolu İstatistiği Nedir ve Neden Önemlidir?
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na göre, bir işçi sendikasının toplu iş sözleşmesi yapabilmesi için kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az %1'inin üyesi olması gerekir. Bu orana "işkolu barajı" veya "genel yetki şartı" denir.
Bu oranın tespiti için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, her yıl Ocak ve Temmuz aylarında işkollarındaki toplam işçi sayısını ve sendikaların üye sayılarını gösteren istatistikleri Resmi Gazete'de yayımlar. Bu istatistikler, bir sonraki istatistik yayımlanana kadar geçerlidir ve toplu iş sözleşmesi yetki işlemlerinde esas alınır.
İtiraz Davası Açma Süresi ve Yetkili Mahkeme
Bakanlıkça yayımlanan istatistiklere karşı, yayım tarihinden itibaren 15 gün içinde itiraz edilebilir. Bu süre hak düşürücü süredir.
Görevli Mahkeme: İş Mahkemesi.
Yetkili Mahkeme: Ankara İş Mahkemesi. (Kanun gereği itirazlar sadece Ankara İş Mahkemesine yapılır) .
Kimler Dava Açabilir? (Taraf Sıfatı)
İşkolu istatistiklerine itiraz davasını, o işkolunda faaliyet gösteren ve istatistikten etkilenen işçi sendikaları açabilir. İstatistiklerin hatalı olduğunu düşünen sendikalar, kendi üye sayılarının eksik gösterildiği veya rakip sendikanın üye sayısının fazla gösterildiği iddiasıyla dava açabilirler.
Davalı olarak ise istatistiği yayımlayan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı gösterilir. Ayrıca Yargıtay kararlarına göre, istatistiğin iptali diğer sendikaların hukuki durumunu da etkileyeceğinden, o işkolundaki diğer sendikaların da davaya dahil edilmesi veya husumetin onlara da yöneltilmesi gerekmektedir.
Yargılama Süreci ve İspat
Mahkeme, itirazı 15 gün içinde sonuçlandırmakla yükümlüdür. Ancak bu süre düzenleyici nitelikte olup, yargılamanın gerektirdiği durumlarda (bilirkişi incelemesi vb.) aşılabilir.
Mahkeme, Bakanlık kayıtlarını, sendika üye fişlerini ve SGK kayıtlarını inceleyerek maddi hatayı tespit etmeye çalışır. İtiraz sadece maddi hataya ilişkin ise dosya üzerinden karar verilebilir. Ancak üyeliklerin geçerliliği gibi hukuki tartışma gerektiren konularda duruşma açılması ve detaylı inceleme yapılması gerekir.
Kararın Etkisi
Mahkemece verilen karar hakkında, ilgililer veya Bakanlıkça istinaf yoluna başvurulabilir. Bölge Adliye Mahkemesi kararına karşı ise temyiz yolu açıktır. Yargıtay'ın vereceği karar kesindir. Kesinleşen mahkeme kararı, Bakanlığın yayımladığı istatistiğin yerine geçer ve o dönem için yetki işlemlerine esas alınır.
Önemli Yargıtay Kararları
1. Davanın Takip Edilmemesi:
"İşkolu istatistiğine itiraz davası klasik davalarda olduğu gibi takip edilmediği takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına ve açılmamış sayılmasına karar vermek gerekir. Yasa'da özel bir düzenleme olmadığından HMK hükümleri uygulanır." (Y. HGK., 4.2.1998, E.1997/9-840 – K. 1998/3) .
2. Diğer Sendikaların Davaya Dahli:
"İşkolu istatistiğine itiraz bütün sendikaların hukuki durumunu etkilediğinden o işkolunda kurulu bütün sendikaların taraf gösterilmesi gerekir. Bu itiraz davasına sadece Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın taraf gösterilmesi hatalıdır." (Y. 9.HD. 10.6.1999, E. 1999/9533, K.1999/10565) .
6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu (Madde 41 ve 43).
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi ve Hukuk Genel Kurulu Kararları.
SEO Açıklaması (Meta Description): İşkolu istatistiğine itiraz davası nedir? Sendika yetkisi için %1 barajı, başvuru süresi ve Ankara İş Mahkemesi süreci. 2025 güncel hukuki bilgiler.
