İHALENİN FESHİ VE İTİRAZIN İPTALİ DAVASI

• 09 Ağustos 2025, 11:34

İHALENİN FESHİ VE İTİRAZIN İPTALİ DAVASI

İcra ve İflas Hukukunda Hukuki Mücadeleler: İhalenin Feshi ve İtirazın İptali Davaları

İcra ve İflas Hukuku, alacaklı ve borçlu ilişkisini devletin zorlayıcı gücüyle düzenleyen, dinamik ve prosedürel yönü ağır basan bir hukuk dalıdır. Bu sistemde, hak kayıplarını önlemek ve adaleti sağlamak için miras bırakanlara çeşitli hukuki yollar sunulur. Bu yolların en önemlilerinden ikisi, ihalenin feshi davası ve itirazın iptali davasıdır. Bu çalışma, söz konusu davaların hukuki mahiyetini, koşullarını ve sonuçlarını etkileyici bir dilde, güncel Yargıtay kararlarıyla birlikte ele almaktadır.

I. İhalenin Feshi Davası: Hukuka Aykırı Satışlara Karşı Son Kale

İcra takibinde haczedilen bir malın paraya çevrilmesi amacıyla yapılan satış işlemi, yani ihale, hukuki süreç içinde son derece kritik bir aşamadır. Eğer bu ihale işlemi sırasında kanuna aykırılıklar meydana gelmişse, ihaleye konu malın bedelini ödeyen dahi olsa, hukuki bir itiraz yolu olarak ihalenin feshi davası açılabilir. Bu dava, icra müdürlüğü tarafından yapılan satışın, usul veya yasaya aykırılıklar nedeniyle geçersiz sayılmasını ve baştan itibaren hükümden düşürülmesini amaçlar.

Davanın Açılma Koşulları ve Hukuki Sebepleri

İhalenin feshi davası, İcra ve İflas Kanunu (İİK) m. 134'te düzenlenen sıkı koşullara bağlıdır. Bir ihalenin feshi için ileri sürülebilecek temel hukuka aykırılıklar şunlardır:

1. İhaleye Fesat Karıştırılması: İhale sürecinde, yasa dışı anlaşmalar, hile, tehdit veya cebir kullanarak ihale sonucunun etkilenmesi.

2. Kanun Hükümlerine Aykırılık: Satış ilanının usulüne uygun yapılmaması, tellallık ücretinin eksik ödenmesi gibi icra ve iflas kanunundaki emredici hükümlere aykırı davranılması.

3. İhaleye Esas Teminatın Eksik Olması: İhalenin yapılması için gerekli teminatın alınmaması veya eksik alınması.

4. İhaleye Katılmaya Engel Bir Durumun Bulunması: İhaleye katılması yasak olan bir kişinin katılması veya katılımcılara bilgi verilmemesi gibi durumlar.

5. Malın Önemli Vasfında Hata: İhale edilen malın, ilanında belirtilen özelliklerinden önemli ölçüde farklı olması.

Davanın Tarafları ve Dava Açma Süresi

• Davacı: İhalenin feshi davasını, ihale bedelini ödeyen alacaklı, borçlu, pey sürenler ve menfaati ihlal edilen diğer kişiler açabilir.

• Davalı: İhalenin alıcısı, icra müdürlüğü ve ilgili diğer taraflar davalı olarak gösterilir.

Dava Açma Süresi: İhalenin feshi davası, ihalenin yapıldığı tarihten itibaren yedi gün içinde açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü bir süre olup, mahkeme tarafından re'sen (kendiliğinden) dikkate alınır. Eğer usulsüzlüğe neden olan durum, öğrenildiği andan itibaren yedi gün içinde öğrenilmişse, bu süre geçerli olur.

Yargıtay Kararları Işığında İhalenin Feshi

Yargıtay, ihalenin feshi davalarında usul ekonomisine ve hakkaniyete büyük önem vermektedir.

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin 2020/2372 E., 2021/350 K. sayılı kararı: "İhalenin feshine karar verilebilmesi için, feshi isteyenin menfaatinin ihlal edildiğini ispat etmesi gerekir. Salt usul kurallarına aykırılık, menfaat ihlali olmadığı sürece fesih sebebi sayılmaz. Örneğin, ilan tebliğindeki küçük bir hata, satış bedelini etkilemediği sürece feshe neden olmaz."

Bu karar, davanın soyut hukuka aykırılıklardan çok, somut bir menfaat kaybına dayanması gerektiğini vurgulamaktadır.

II. İtirazın İptali Davası: Takibi Kesintiye Uğratan Dirençlere Karşı Hukuki Yaptırım

Bir alacaklı, borçlunun icra takibine giriştiğinde borçlu, kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz ederek takibi durdurabilir. Bu itiraz, icra takibinin ileriye gitmesini engelleyen bir fren görevi görür. Alacağını tahsil etmek isteyen alacaklı için bu durumda yeni bir yol açılır: İtirazın İptali Davası. Bu dava, borçlunun itirazının hukuken geçersiz olduğunu, alacağın gerçekten var olduğunu ispatlayarak icra takibinin kaldığı yerden devam etmesini sağlamayı amaçlar.

Davanın Açılma Koşulları ve Hukuki Temelleri

İtirazın iptali davası, İİK m. 67'de düzenlenmiştir. Davanın açılması için şu koşulların varlığı şarttır:

1. Geçerli Bir İcra Takibinin Bulunması: Dava, ancak bir ilamsız icra takibine yapılmış geçerli bir itiraz üzerine açılabilir.

2. Borçlunun İtiraz Etmesi: Borçlunun ödeme emrine itiraz ederek takibi durdurması.

3. Alacaklının İtirazı İptal Ettirme İsteği: Alacaklının, borçlunun itirazını haksız bulması ve bunun mahkemece kaldırılmasını talep etmesi.

Davanın Tarafları ve Dava Açma Süresi

• Davacı: İcra takibini başlatan ve borçlunun itirazıyla takibi durdurulan alacaklı davacıdır.

• Davalı: Ödeme emrine itiraz eden ve takibi durduran borçlu davalıdır.

Dava Açma Süresi: Alacaklı, borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren bir yıl içinde itirazın iptali davasını açmak zorundadır. Bu süre de hak düşürücü bir süredir.

Dava Hakkında Bilinmesi Gerekenler

• İspat Yükü: Bu davada ispat yükü davacıdadır. Alacaklı, borçlunun borçlu olduğunu somut delillerle kanıtlamak zorundadır.

• İcra İnkar Tazminatı: Eğer borçlu, itirazında haksız bulunursa, mahkeme kararıyla icra inkar tazminatına hükmedilebilir. Bu tazminat, alacağın belirli bir yüzdesi oranında belirlenerek, alacaklının boş yere dava açmak zorunda kalmasından kaynaklanan zararını telafi eder.

Yargıtay Kararları Işığında İtirazın İptali

Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin 2017/2338 E., 2018/164 K. sayılı kararı: "İtirazın iptali davasında alacağın varlığı ve miktarı yönünden ispat yükü alacaklıya aittir. Davalı borçlu ise, borcun ödendiği, zaman aşımına uğradığı gibi itirazlarını ispatla yükümlüdür. Davacı, alacağın varlığını usulüne uygun belgelerle ispat edemezse davanın reddine karar verilir."

Bu karar, itirazın iptali davasının bir alacak davası niteliği taşıdığını ve alacaklının elindeki delillerin önemini bir kez daha ortaya koymaktadır.

Sonuç

İhalenin feshi ve itirazın iptali davaları, icra ve iflas hukukunun temel direklerindendir. İhalenin feshi davası, icra satışlarının hukuka uygunluğunu denetleyerek hem borçlu hem de alacaklının haklarını korurken, itirazın iptali davası, haksız itirazlarla sekteye uğrayan icra takibini yeniden canlandırır. Her iki davada da süreçlerin karmaşıklığı, hak düşürücü sürelerin mevcudiyeti ve ispat yükünün önemi, hukuki destek almanın ne denli kritik olduğunu açıkça göstermektedir.