İftira suçu; yetkili makamlara (Savcılık, Polis, Valilik vb.) ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat etmektir. TCK’nın 267. maddesinde "Adliyeye Karşı Suçlar" bölümünde düzenlenmiştir. Bu suç, masum bir insanın haksız yere soruşturulmasına neden olduğu için adalet mekanizmasını yanıltan çok ciddi bir suçtur.
2. Suçla Korunması Amaçlanan Hukuksal Yarar
Bu suçla korunan hukuksal yarar iki yönlüdür:
Adliye (Kamu) Yararı: Adalet mekanizmasının gereksiz yere meşgul edilmemesi ve devletin otoritesinin korunması.
Bireysel Yarar: Haksız yere suçlanan kişinin onuru, saygınlığı, özgürlüğü ve lekelenmeme hakkı.
3. Suçun Unsurları (Maddi ve Manevi)
A. Maddi Unsur
Fiil: Bir kimseye hukuka aykırı bir fiil (suç veya idari yaptırım gerektiren bir eylem) isnat etmek.
Muhatap: İsnadın yetkili makamlara (Cumhuriyet Başsavcılığı, Kolluk Kuvvetleri, İdari Merciler) yapılması gerekir. Komşuya dedikodu yaparak "Ahmet hırsızdır" demek iftira değil, "Hakaret" suçu olur. İftira olması için devletin soruşturma makamının harekete geçirilmesi gerekir.
B. Manevi Unsur (En Kritik Nokta)
Suç özel kast ile işlenir. Fail, suçladığı kişinin masum olduğunu kesin olarak bilmelidir.
Şüpheye Dayalı Şikayet: Eğer kişi, "Çantamı Ahmet çalmış olabilir, şüpheleniyorum" diyerek şikayetçi olmuşsa ve Ahmet beraat etmişse, bu iftira değildir. Bu, Anayasa ile güvence altına alınan "Şikayet ve Dilekçe Hakkı"nın kullanımıdır. İftira diyebilmek için failin Ahmet'in çalmadığını bile bile suçlaması gerekir.
4. Nitelikli Haller (Cezayı Artıran Sebepler)
Maddi Eser ve Delil Uydurma (TCK 267/2): Fail, iftirasını güçlendirmek için sahte delil üretirse (Örn: Hasmının evine gizlice uyuşturucu koyup sonra polise ihbar ederse veya sahte bir senet düzenleyip "beni dolandırdı" derse) ceza yarı oranında artırılır.
Mağdurun Tutuklanması veya Mahkum Olması (TCK 267/7): İftira sonucunda mağdur haksız yere tutuklanırsa veya hapis cezası alırsa, iftira eden kişiye verilecek ceza çok ciddi oranda artırılır (Müebbet hapse kadar gidebilir).
5. Etkin Pişmanlık (TCK 269) - Altın Değerinde Bir Düzenleme
İftira suçunda fail pişman olup gerçeği söylerse cezasında büyük indirimler yapılır. İndirim oranı, pişmanlığın zamanına göre değişir:
Soruşturma Başlamadan Önce: Henüz iftira atılan kişi hakkında soruşturma başlamamışken fail gerçeği söylerse ceza verilmez.
Soruşturma Aşamasında: Soruşturma başlamış ama dava açılmamışken dönerse ceza 3/4 oranında indirilir.
Kovuşturma Aşamasında: Dava açılmış ama hüküm verilmemişken dönerse ceza 2/3 oranında indirilir.
Mahkumiyetten Sonra: Mağdur hüküm giydikten sonra fail gerçeği söylerse ceza 1/3 oranında indirilir.
6. Şikayet Hakkı ile İftira Arasındaki İnce Çizgi (Yargıtay Kriteri)
Web sitenizde mutlaka bulunması gereken, müvekkilleri aydınlatacak bölüm:
Negatif İspat Kuralı: Bir kimsenin şikayet ettiği suçtan dolayı sanığın beraat etmesi (delil yetersizliğinden vb.), şikayetçinin iftira attığı anlamına gelmez.
Pozitif Bilgi Şartı: İftira suçunun oluşması için, şikayetçinin yalan söylediğinin ve mağdurun suçsuz olduğunun somut delillerle (kamera kaydı, tanık vb.) ispatlanması gerekir. Sadece "Beraat ettim, o zaman bana iftira attı" mantığı hukukta geçerli değildir. Yargıtay, "Şikayet hakkı, kişilerin hak arama özgürlüğünün bir parçasıdır, bu hak kısıtlanamaz" der.
7. Bu Suça Özgü Önemli Detaylar (Püf Noktaları)
Basın Yoluyla İftira: Gazetede veya televizyonda bir kişiye suç isnat etmek de (savcılığa gitmese bile) TCK 267 kapsamında değerlendirilebilir, ancak genellikle TCK 125 (Hakaret) ile sınır çizilir. İftira için yetkili makamın harekete geçmesi (re'sen soruşturma) hedeflenmelidir.
Kendi Suçunu Başkasına Atmak: Fail, işlediği bir suçu (örneğin trafik kazasını) başkası yapmış gibi gösterirse, bu da iftira suçudur.
İsim Vermeden İftira: Fail, isim vermese bile, tarif ettiği özelliklerden kimin kastedildiği anlaşılıyorsa (matufiyet), iftira suçu oluşur.
8. Suçun Yaptırımı
Temel Hal (267/1): 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası.
Delil Uydurarak İftira (267/2): Ceza yarı oranında artırılır (1.5 yıldan 6 yıla kadar).
Mağdurun Gözaltına Alınması/Tutuklanması: Ayrıca mağdurun özgürlüğünden yoksun kaldığı süreye göre ceza artırılır.
9. Görevli Mahkeme
Görevli Mahkeme:Asliye Ceza Mahkemesidir. (Ancak iftira nedeniyle mağdur ağırlaştırılmış müebbet gibi bir ceza aldıysa, iftiracının yargılaması Ağır Ceza'da yapılabilir).
