İcra ve İflas Hukukunda Şikayet Yolu: Nedenleri, Süresi ve Usulü

• 13 Aralık 2025, 14:01

İcra ve İflas Hukukunda Şikayet Yolu: Nedenleri, Süresi ve Usulü

Giriş: Şikayet Nedir, Ne Değildir?

Şikayet, icra ve iflas dairelerinin (memurlarının) yaptığı işlemlerin kanuna veya olaya uygun olmadığı gerekçesiyle, bu işlemlerin iptali veya düzeltilmesi için İcra Mahkemesi'ne başvurulmasıdır.

• Önemli Ayrım: Şikayet, borçlunun borca itiraz etmesi (İtiraz) ile karıştırılmamalıdır. İtirazda borçlu "Benim borcum yok" derken; şikayette "Borcum olabilir ama memur işlemi yanlış yaptı (örneğin evimi yanlış usulle haczetti)" iddiasında bulunur.

A. Şikayet Nedenleri (İİK m.16)

Kanun koyucu şikayet nedenlerini dört ana başlıkta toplamıştır.

1. İşlemin Kanuna Aykırı Olması İcra memurunun yaptığı işlemin kanunun emredici hükümlerine aykırı olmasıdır.

• Örnek: İcra memurunun, borçlunun haline münasip tek evini (meskeniyet iddiası saklı kalmak kaydıyla) doğrudan satması veya borçlunun emekli maaşının tamamını haczetmesi. Kanun, maaşların ancak 1/4'ünün haczedilebileceğini (İİK m.83) emreder.

• Aygül Hukuk Bürosu Notu: Gaziosmanpaşa'daki dosyalarımızda sıkça karşılaştığımız "tebligat usulsüzlüğü" de işlemin kanuna aykırılığı kapsamında şikayet konusudur.

2. İşlemin Hadiseye (Olaya) Uygun Olmaması İcra memurunun takdir yetkisine sahip olduğu hallerde, bu yetkisini olayın şartlarına uygun kullanmamasıdır. (Takdir yetkisinin kötüye kullanılması).

• Örnek: Borçlunun hem fabrikadaki makinesi hem de bankada nakit parası haczedilmiş olsun. İcra memurunun nakit para dururken, satışı zor ve işletmeyi durduracak makineyi satmaya karar vermesi "hadiseye uygunsuzluk" nedeniyle şikayet sebebidir.

3. Bir Hakkın Yerine Getirilmemesi İcra memurunun, kanunen yapmak zorunda olduğu bir işlemi hiç yapmaması veya talebi reddetmesidir.

• Örnek: Alacaklının haciz talebinde bulunmasına rağmen memurun "işim var" diyerek hacze gitmemesi.

4. Bir Hakkın Sebepsiz Sürüncemede Bırakılması İcra memurunun işlemi reddetmemekle birlikte, makul sürede yapmaması ve geciktirmesidir.

• Örnek: Haciz talebinin üzerinden 1 ay geçmesine rağmen memurun hala hacze çıkmaması.

B. Şikayet Süresi

Şikayet süresi kamu düzenine ilişkin olup mahkemece re'sen (kendiliğinden) dikkate alınır.

1. Genel Süre: 7 Gün Kural olarak şikayet süresi, işlemin öğrenildiği tarihten (tefhim veya tebliğ) itibaren 7 gündür. Bu süre hak düşürücü süredir.

2. İstisna: Süresiz Şikayet Halleri Bazı hallerde süre sınırı yoktur, dosya kapanana kadar her zaman şikayet edilebilir:

• Bir hakkın yerine getirilmemesi (Örn: Talebin reddedilmesi gerekirken kabulü değil, hiç işlem yapılmaması).

• Bir hakkın sebepsiz sürüncemede bırakılması.

• Kamu düzenine aykırılık: İşlem, kamu düzenine açıkça aykırıysa süre aranmaz. (Örn: Devlet malının haczedilmesi, süresi geçmiş ilama dayalı takip).

C. Şikayet Usulü ve Taraflar

• Görevli Mahkeme: Şikayet, işlemin yapıldığı icra dairesinin bağlı olduğu İcra Mahkemesi'ne yapılır. (Örn: Gaziosmanpaşa İcra Dairesi işlemi için Gaziosmanpaşa İcra Mahkemesi).

• Taraflar: Şikayet eden (Alacaklı veya Borçlu) ve Karşı Taraf (İşlemden yararlanan diğer taraf). Dikkat: İcra memuru veya İcra dairesi şikayet davasında "davalı" olarak gösterilmez. Husumet, işlemden yararlanan tarafa yöneltilir.

• Yargılama: Basit yargılama usulü uygulanır. Duruşma yapıp yapmamak hakimin takdirindedir (İİK m.18).

• Etkisi: Şikayet, kural olarak icrayı durdurmaz. Ancak talep üzerine İcra Hakimi, teminatlı veya teminatsız olarak "takibin durdurulmasına" karar verebilir.

Yargıtay Kararları (Emsal İçtihatlar)

Akademik güvenilirliği artırmak adına, Aygül Hukuk Bürosu arşivinden derlediğimiz konuyla ilgili spesifik Yargıtay kararları şunlardır:

1. Kamu Düzeni ve Süresiz Şikayet (Devlet Malı Haczi) "Devlet malları İİK'nun 82/1. maddesi gereğince haczedilemez. Bu husus kamu düzenine ilişkin olup, şikayet süresine tabi değildir. Borçlu belediye, haciz işleminin iptalini her zaman isteyebilir." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2016/3254, K. 2017/1258, T. 06.02.2017

2. Tebligat Usulsüzlüğü ve Öğrenme Tarihi (7 Günlük Süre) "Tebligatın usulsüzlüğü iddiası şikayet niteliğindedir. Şikayet süresi, usulsüz tebligatın öğrenildiği tarihten başlar. Mahkemece, borçlunun bildirdiği öğrenme tarihi esas alınarak şikayetin süresinde olup olmadığı denetlenmelidir." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2018/4560, K. 2019/520, T. 17.01.2019

3. Memurun Takdir Yetkisi ve "Hadiseye Uygunluk" "İcra müdürü haciz yaparken alacaklı ve borçlu menfaatlerini telif etmek (dengelemek) zorundadır. Borçlunun borcu karşılayacak miktarda başka malı varken, üretim aracı olan makinenin muhafaza altına alınması (kaldırılması) hadiseye uygun değildir ve şikayet yoluyla iptali gerekir." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2015/18520, K. 2016/2450

Sıkça Sorulan Sorular (SSS) - Genişletilmiş ve Güncel

1. Şikayet dilekçesi nereye verilir? Şikayet dilekçesi, işlemi yapan icra dairesinin bağlı bulunduğu İcra Hukuk Mahkemesi'ne verilir. Genel mahkemelere (Asliye Hukuk) verilmez.

2. Şikayet yoluna başvurmak icrayı, satışı durdurur mu? Hayır, şikayet tek başına icra takibini veya satışı durdurmaz. Ancak mahkemeden "tedbiren durdurma" talep ederseniz ve hakim bunu kabul ederse işlemler durur.

3. 7 günlük süreyi kaçırırsam ne olur? Eğer şikayet konusu "kamu düzenine aykırılık" değilse, 7 günlük süre hak düşürücüdür. Süreyi kaçırırsanız hatalı işlem geçerli hale gelir ve hakkınızı kaybedersiniz. Bu nedenle Gaziosmanpaşa gibi yoğun adliyelerde süre takibi için uzman bir avukatla çalışmak kritiktir.

4. İcra memurunu savcılığa şikayet etmek işlemi iptal ettirir mi? Hayır. Savcılığa yapılan şikayet memurun "cezai" sorumluluğu (görevi kötüye kullanma vb.) içindir. İcra işleminin (haczin, satışın) iptali için mutlaka İcra Mahkemesi'ne başvurmak gerekir. İkisi ayrı yollardır.

5. Şikayet davasında harç masrafı çok mu? Şikayet, maktu (sabit) harca tabidir. Genel davalara göre (nispi harçlı davalar) çok daha düşük maliyetlidir.

6. Avukat tutmak zorunda mıyım? Kanunen zorunluluk yoktur. Ancak "Kamu düzeni" veya "Hadiseye uygunluk" gibi teknik ayrımları yapmak ve süreyi kaçırmamak için hukuki destek şarttır.

7. "Kıymet takdirine itiraz" bir şikayet midir? Evet, teknik olarak kıymet takdirine itiraz da bir şikayet türüdür ve İcra Mahkemesi'ne yapılır. Süresi raporun tebliğinden itibaren 7 gündür.

8. Gaziosmanpaşa'daki bir dosya için Çağlayan Adliyesi'ne şikayet açabilir miyim? Hayır. Yetki kesin ve kamu düzenindendir. Gaziosmanpaşa İcra Dairesi'nin işlemine karşı sadece Gaziosmanpaşa İcra Mahkemesi'nde dava açılabilir.

4. Kaynakça

Çalışmamızda aşağıdaki akademik eserler ve içtihat bankaları kullanılmıştır:

• Mevzuat: 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu (Madde 16, 17, 18).

• Yargıtay Kararları: Yargıtay 12. Hukuk Dairesi Kararları (Lexpera İçtihat Bankası).

• Kitap: Kuru, B. (2013). İcra ve İflas Hukuku El Kitabı. Ankara: Adalet Yayınevi.

• Kitap: Pekcanıtez, H., Atalay, O., & Özkan, M. S. (2020). İcra ve İflas Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.

• Makale: Uyar, T. İcra Hukukunda Şikayet ve Süreler.