İcra Memurunun Görevleri, Yasak İşler ve Tutanakların İspat Gücü (

• 13 Aralık 2025, 13:46

İcra Memurunun Görevleri, Yasak İşler ve Tutanakların İspat Gücü (

Giriş

İcra dairesi, icra hukukunun "mutfağı" olarak nitelendirilir. Ancak bu mutfakta işlerin keyfi yürümesi mümkün değildir. Kanun koyucu, hem alacaklının hem de borçlunun menfaatini korumak adına icra memurlarına, müdürlerine ve diğer görevlilere sıkı yükümlülükler getirmiştir. Özellikle hukuk fakültesi öğrencileri için sınav sorusu potansiyeli taşıyan bu konu, uygulamada da avukatların en çok usuli itirazda bulunduğu alanlardan biridir. Gaziosmanpaşa ve çevresindeki icra takiplerinde edindiğimiz tecrübeler, bu yükümlülüklere uyulmamasının "süresiz şikayet" sebebi olabileceğini göstermektedir.

İcra dairesinin yükümlülüklerini Olumlu (Yapması Gerekenler) ve Olumsuz (Yapmaması Gerekenler/Yasaklar) olarak iki ana başlıkta incelemek, konunun anlaşılması açısından en sağlıklı yöntemdir.

A. İcra Dairesinin Olumlu Yükümlülükleri

1. Dosya ve Tutanak Düzenleme Yükümlülüğü (İİK m.8) İcra dairesi, kendisine gelen her talep ve yapılan her işlem için bir dosya açmak ve tutanak düzenlemek zorundadır. İcra hukukunda "söz uçar, yazı kalır" ilkesi geçerlidir. İcra tutanakları, aksi sabit oluncaya kadar geçerli olan belgelerdir.

• Tutanakların İspat Gücü: İİK m.8 uyarınca, icra tutanakları aksi ispat edilene kadar geçerli sayılır. Yani, bir icra tutanağında "borçlu ödeme emrini tebliğ aldı" yazıyorsa, borçlu almadığını iddia ediyorsa bunu ispat yükü borçludadır.

• Akademik Not: Tutanakların aksi her türlü delille ispat edilebilir mi? Doktrindeki hakim görüşe göre; tutanak içeriği sadece "imza inkarı" gibi sahtelik iddiasına dayanıyorsa bu sahtelik davası ile, işlemin içeriğine ilişkinse (örneğin haciz sırasında beyan edilen malın değeri) tanıkla dahi ispat edilebilir.

Yargıtay İçtihadı (Örnek Karar Özeti): Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin yerleşik içtihatlarına göre; icra tutanağında yer alan kayıtların aksi ispat edilinceye kadar geçerlidir. Ancak tutanağın sahteliği iddia ediliyorsa, bu iddianın genel mahkemelerde açılacak bir dava ile (menfi tespit veya sahtelik davası) kanıtlanması gerekir. İcra Mahkemesi, tutanağın sahteliği iddiasını (dar yetkili olduğu için) detaylı inceleyemez. (Bknz: Yargıtay 12. HD., Esas No: 2018/XXXX).

2. Paraların ve Değerli Eşyaların Tevdii (Yatırılması) Yükümlülüğü (İİK m.9) İcra dairesi bir "kasa" değildir. İcra dairesine ödenen paralar veya haczedilen kıymetli madenler/evraklar, dairede uzun süre tutulamaz.

• Kural: İcra dairesi, tahsil ettiği parayı ve kıymetli evrakı en geç tahsilatın yapıldığı günün mesai saati sonuna kadar banka hesabına yatırmak zorundadır.

• UYAP ve Vakıfbank Entegrasyonu: Günümüzde İstanbul adliyeleri başta olmak üzere tüm Türkiye'de tahsilatlar UYAP sistemi üzerinden entegre banka hesaplarına (genellikle Vakıfbank) yapılmaktadır. Elden para tahsilatı istisnai haller dışında kaldırılmıştır. Bu durum, Gaziosmanpaşa'daki hukuk büromuz tarafından yürütülen dosyalarda da şeffaflığı sağlamaktadır.

3. İş Görme Yükümlülüğü İcra dairesi, yetki alanı içindeki işleri yapmak zorundadır. "Benim işim çok, dosyanızı alamam" deme hakkı yoktur.

• Taleple Bağlılık: İcra organları kendiliğinden (re'sen) harekete geçmez, mutlaka bir talep gerekir (İstisna: İflasın kamu düzenine ilişkin halleri). Ancak talep geldiğinde, icra müdürü bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Talebi reddederse, ret gerekçesini tutanağa yazmalıdır. Bu ret kararına karşı İcra Mahkemesi'ne şikayet yolu açıktır.

B. İcra Dairesinin Olumsuz Yükümlülükleri (Yasaklar)

İcra dairesi çalışanlarının tarafsızlığını korumak ve şaibeyi önlemek amacıyla İcra ve İflas Kanunu (İİK m.10-11) bazı sert yasaklar getirmiştir.

1. İş Sahibiyle Sözleşme Yapma Yasağı (İİK m.10) İcra müdürü ve memurları, görevli oldukları dairede görülmekte olan bir takibin taraflarıyla (alacaklı veya borçlu), o takip konusu alacak veya mal hakkında sözleşme yapamazlar.

• Amaç: İcra memurunun tarafsızlığını zedeleyecek menfaat ilişkilerini önlemektir.

• Yaptırım: Bu yasağa aykırı yapılan sözleşmeler batıldır (geçersizdir).

2. İhaleye Katılma Yasağı (İİK m.11) Belki de en çok merak edilen konulardan biridir. İcra müdürü, yardımcıları ve katipleri; kendi dairelerince veya başka bir dairece yapılan açık artırmalara (ihalelere) katılamazlar, pey süremezler ve mal satın alamazlar.

• Kapsam: Bu yasak sadece kendi daireleri için değil, tüm icra ihaleleri için geçerlidir. Hatta bu kişilerin eşleri ve çocukları dahi ihaleye giremez.

• Aygül Hukuk Bürosu Yorumu: Ofisimize danışan müvekkillerimiz bazen "Tanıdık memur var, ihalede yardımcı olur mu?" gibi sorular yöneltmektedir. Meslek etiği ve kanun gereği, bu tür bir durumun kesinlikle yasak olduğunu ve ihalenin feshi sebebi sayılacağını, hatta suç teşkil ettiğini önemle vurgularız.

Sıkça Sorulan Sorular (Google - FAQ)

Aşağıdaki sorular, Google arama verilerine göre konu hakkında en çok merak edilen hususlardır ve Aygül Hukuk Bürosu uzmanlığıyla cevaplanmıştır.

1. İcra memuru işlem yapmayı reddederse ne yapmalıyım? İcra müdürünün yasal bir gerekçe göstermeden talebinizi reddetmesi "bir hakkın yerine getirilmemesi" veya "sebepsiz sürüncemede bırakılması" kapsamındadır. Bu durumda İcra Mahkemesi'ne Süresiz Şikayet hakkınız vardır.

2. İcra tutanağında yazanların yalan olduğunu nasıl ispatlarım? İcra tutanakları aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir. Eğer tutanaktaki imzanın sahte olduğunu veya yazılanların gerçeği yansıtmadığını düşünüyorsanız, genel mahkemelerde dava açarak veya güçlü delillerle (kamera kaydı, resmi belge vb.) bunun aksini ispatlayabilirsiniz.

3. İcra dairesine elden para ödeyebilir miyim? Kural olarak icra daireleri elden nakit tahsilat yapmaz. Ödemelerin icra dairesinin banka hesabına (IBAN'a) dosya numarası belirtilerek yapılması gerekir. Ancak haciz mahallinde (örneğin evinize hacze gelindiğinde) icra memuruna yapılan ödeme tutanağa geçirilmek şartıyla geçerlidir.

4. İcra memuru kendisi veya eşi adına ihaleden araba/ev alabilir mi? Hayır, kesinlikle alamaz. İİK m.11 gereği icra memurları, hakimler ve savcılar icra yoluyla satılan malların artırmasına (ihalesine) giremezler. Bu yasak kamu düzenindendir.

5. İcra dairesi dosyamı ne kadar süre saklamak zorunda? İcra dosyaları işlemden kaldırılsa bile belirli zamanaşımı süreleri boyunca arşivde saklanır. Takipsizlik nedeniyle düşen dosyalar dahi imha edilmez, arşive kaldırılır.

6. İstanbul Gaziosmanpaşa'da icra takibi başlatmak için ne yapmalıyım? Eğer borçlu Gaziosmanpaşa sınırları içindeyse veya yetkili icra dairesi burasıysa, Gaziosmanpaşa Adliyesi (veya İstanbul Adliyesi ek binaları) nezdindeki icra dairelerinde takip açılmalıdır. Aygül Hukuk Bürosu olarak sürecin başından sonuna kadar profesyonel destek sağlamaktayız.

4. Kaynakça

Bu çalışma hazırlanırken aşağıdaki akademik ve resmi kaynaklardan yararlanılmıştır:

• Mevzuat: 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu (Madde 8, 9, 10, 11).

• Kitap: Kuru, B. (2013). İcra ve İflas Hukuku El Kitabı. Ankara: Adalet Yayınevi (Sayfa: 85-92).

• Kitap: Pekcanıtez, H., Atalay, O., & Özkan, M. S. (2020). İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.

• Veri Tabanı: Lexpera Hukuk Bilgi Sistemi (İlgili Yargıtay 12. Hukuk Dairesi Kararları).

• Makale: Muşul, T. İcra Tutanaklarının İspat Gücü.