İcra Hukukunda Tebligat, Süreler ve Tatil/Talik Halleri: Hak Düşürücü Sürelerin Hesabı

• 13 Aralık 2025, 14:10

İcra Hukukunda Tebligat, Süreler ve Tatil/Talik Halleri: Hak Düşürücü Sürelerin Hesabı

Tebligat, Süreler ve Tatil/Talik Halleri

Giriş: Usul Esasın Kapısıdır

İcra takibi, alacaklının talebiyle başlar ancak borçluya yapılan tebligatla "canlılık" kazanır. Borçlunun savunma hakkını kullanabilmesi (itiraz, şikayet) için tebligatın usulüne uygun olması şarttır. Hukuk fakültesi öğrencilerinin sınavlarında, avukatların ise meslek hayatlarında en çok karşılaştığı "hak düşürücü süre" ve "eski hale getirme" kavramları bu temelde yükselir.

A. İcra Hukukunda Tebligat ve Önemi

İcra İflas Kanunu'nda özel bir tebligat hükmü yoktur (bazı istisnalar dışında). Bu nedenle 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve Yönetmeliği uygulanır.

1. Tebligatın Yapılması ve UETS (Elektronik Tebligat) Günümüzde avukatlara ve tüzel kişilere (şirketlere) tebligat zorunlu olarak UETS (Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi) üzerinden yapılır. Elektronik tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen 5. günün sonunda yapılmış sayılır (7201 SK m.7/a).

• Vatandaş İçin: Fiziki tebligat esastır. PTT memuru adrese gider, muhatabı bulamazsa kapıya not yapıştırıp muhtara bırakır (TK m.21). Ancak bu işlemin "haber kağıdı yapıştırma", "komşuya sorma" gibi aşamaları atlanırsa tebligat usulsüz olur.

2. Usulsüz Tebligat (TK m.32) Tebligat, Kanun'un emrettiği şekil şartlarına uyulmadan yapılmışsa usulsüzdür.

• Sonucu: Usulsüz tebligat, muhatabın (borçlunun) tebligatı öğrendiğini beyan ettiği tarihte yapılmış sayılır. Yani tebligat geçersiz olmaz, tarihi değişir.

• Örnek: Borçluya 01.01.2025'te usulsüz tebligat yapılmış olsun. Borçlu bunu 15.01.2025'te öğrenip mahkemeye bildirirse, tebliğ tarihi 15.01.2025 kabul edilir ve itiraz süreleri buna göre yeniden başlar.

B. İcra Hukukunda Süreler ve Hesaplanması (İİK m.19)

İcra hukukunda süreler kesindir. Taraflar anlaşarak bu süreleri değiştiremezler.

1. Sürelerin Başlaması ve Hesabı

• Gün Hesabı: Süre, tebliğ tarihinden bir gün sonra işlemeye başlar. (Tebliğ günü hesaba katılmaz).

  • Örnek: Ödeme emri 1 Kasım'da tebliğ edildiyse, 7 günlük itiraz süresi 2 Kasım'da başlar ve 8 Kasım mesai saati bitiminde sona erer.

• Son Gün Tatile Rastlarsa: Sürenin son günü resmi tatile (Cumartesi, Pazar, Bayram) rastlarsa, süre tatili takip eden ilk iş günü mesai saati bitiminde biter.

2. Hak Düşürücü Süreler vs. Düzenleyici Süreler

• Hak Düşürücü: Taraflar içindir. Süre geçerse hak kaybolur (Örn: 7 günlük itiraz süresi, 7 günlük şikayet süresi). Mahkeme re'sen dikkate alır.

• Düzenleyici: İcra organları içindir. Süre geçse de işlem geçerlidir (Örn: İcra müdürünün 3 gün içinde ödeme emri göndermesi kuralı). Memur uymazsa şikayet edilebilir veya disiplin suçu oluşur ama işlem iptal olmaz.

C. Tatil ve Talik (Erteleme) Halleri

İcra işlemlerinin belirli zamanlarda veya durumlarda yapılamamasıdır.

1. Tatil Saatleri ve Günleri

• Gece Vakti: Güneşin batmasından bir saat sonrası ile doğmasından bir saat öncesi "gece vakti"dir. Kural olarak gece haciz yapılamaz (İstisna: Gece işleyen yerler, hasılat haczi, borçlunun mal kaçırma ihtimali - İİK m.51).

• Resmi Tatiller: Resmi tatillerde icra işlemi yapılabilir ancak tebligat yapılamaz (İstisna: Adres araştırması yapılabilir, nöbetçi icra daireleri çalışır).

2. Talik (Erteleme) Halleri Borçlunun özel durumu nedeniyle takibin durduğu hallerdir. Bu sürelerde yapılan işlemler batıldır (yok hükmündedir) veya iptal edilebilir.

• Borçlunun Ölümü: Mirasçıların mirası kabul veya reddetmesi için gereken 3 aylık süre boyunca takip durur (İİK m.53).

• Borçlunun Ağır Hastalığı: Borçlu kendisine mümessil (temsilci) atayamayacak kadar ağır hastaysa, icra müdürü ona bir süre verir (İİK m.55).

• Tutukluluk ve Hükümlülük: Borçlu cezaevindeyse ve avukatı yoksa, kendisine bir vasi atanana kadar takip durur (İİK m.54).

Getty Images

Yargıtay Kararları (Numaralı Emsal İçtihatlar)

Aşağıdaki kararlar, Aygül Hukuk Bürosu tarafından seçilmiş, öğrencilerin ve meslektaşların en sık ihtiyaç duyduğu emsal kararlardır.

1. Usulsüz Tebligat ve Öğrenme Tarihi "Tebligatın usulsüz olması halinde muhatabın tebliği öğrendiğini beyan ettiği tarih tebliğ tarihi sayılır. Mahkemece, borçlunun bildirdiği tarihin aksi ispat edilemiyorsa bu tarih esas alınmalıdır." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, Esas: 2015/32685, Karar: 2016/16885

2. Sürelerin Hesabı (Resmi Tatil) "İİK'nun 19. maddesi gereğince sürenin son günü tatile rastlarsa, süre tatili takip eden ilk iş günü biter. Cumartesi ve Pazar günleri resmi tatil sayıldığından, süre Pazartesi günü mesai bitimine kadar uzar." Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Esas: 2013/12-1678, Karar: 2015/1156

3. Talik Halleri (Ölüm) "Borçlunun ölümü halinde, mirasçılar mirası reddetmemişse takip mirasçılara karşı devam eder. Ancak tereke (miras) hakkında 3 aylık red süresi geçmeden takip işlemleri başlatılamaz ve devam ettirilemez. Bu süre içinde yapılan işlemler geçersizdir." Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, Esas: 2014/22560, Karar: 2016/4850

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Tebligat muhtara bırakılmış ama kapıya haber kağıdı yapıştırılmamış. Geçerli mi? Hayır, geçersizdir. Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre, muhtara tebligat (TK m.21/2 hariç) yapıldığında kapıya haber kağıdı yapıştırılması zorunludur. Yapıştırılmadıysa usulsüz tebligat şikayeti yapılabilir.

2. 7 günlük itiraz süresi Cumartesi biterse ne olur? Cumartesi ve Pazar resmi tatildir. Süreniz Pazartesi günü mesai bitimine (saat 17:00 veya UYAP üzerinden 23:59) kadar uzar.

3. Borçlu cezaevindeyse icra takibi yapılabilir mi? Yapılabilir ancak tebligatın usulü farklıdır. Borçluya değil, varsa vasisine tebligat yapılır. Vasisi yoksa önce vasi atanması beklenir. Doğrudan cezaevindeki borçluya yapılan tebligat geçersizdir.

4. UYAP'tan tebligat ne zaman okunmuş sayılır? Elektronik tebligat, açıp okusanız da okumasanız da, mail kutunuza düştüğü tarihi izleyen 5. günün sonunda tebliğ edilmiş sayılır. Süre 6. gün başlar.

ÖRNEK DİLEKÇE: Usulsüz Tebligat Şikayeti ve Gecikmiş İtiraz

Aşağıdaki dilekçe örneği, Gaziosmanpaşa Aygül Hukuk Bürosu tarafından bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Her olay kendine özgüdür, kullanmadan önce mutlaka bir uzmana danışınız.

GAZİOSMANPAŞA ( ) İCRA HUKUK MAHKEMESİNE

İCRA DOSYA NO: Gaziosmanpaşa ... İcra Dairesi 2025/.... E.

ŞİKAYET EDEN (BORÇLU): Ad Soyad - TC Kimlik No - Adres

VEKİLİ: Av. Süleyman AYGÜL - Gaziosmanpaşa/İSTANBUL

KARŞI TARAF (ALACAKLI): Ad Soyad / Şirket Unvanı

KONU: Tebligatın usulsüzlüğü nedeniyle tebliğ tarihinin, öğrenme tarihi olan .../.../2025 olarak düzeltilmesi ve takibin durdurulması talebidir (TK m.32, İİK m.16).

AÇIKLAMALAR:

1- Alacaklı tarafından müvekkil aleyhine yukarıda esas numarası belirtilen icra dosyası ile takip başlatılmıştır.

2- Dosyada müvekkile gönderilen ödeme emri tebligatı, .../.../2025 tarihinde Tebligat Kanunu m.21/1'e göre muhtara teslim edilmiş görünmektedir. Ancak yapılan tebligat usulsüzdür. Şöyle ki;

3- Tebligat Kanunu m.21 ve Tüzük m.28 uyarınca; muhatap adreste bulunmazsa, tebliğ memurunun muhatabın neden adreste olmadığını, geçici mi yoksa sürekli mi ayrıldığını "en yakın komşu, yönetici veya kapıcıdan" soruşturup tutanağa geçirmesi zorunludur.

4- Dava konusu tebligat mazbataları incelendiğinde; tebliğ memurunun hiçbir araştırma yapmadığı, haber verilen komşunun isminin alınmadığı veya "komşu yok" gibi matbu ifadelerle işlemin geçiştirildiği görülecektir. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin yerleşik içtihatlarına (Örn: E. 2016/12345, K. 2017/9876) göre; araştırma yapılmadan ve tutanağa geçirilmeden yapılan 21. madde tebligatları usulsüzdür.

5- Müvekkil, söz konusu icra takibini .../.../2025 tarihinde tesadüfen (örneğin e-Devlet kontrolü sırasında veya banka hesabına bloke konulunca) öğrenmiştir. Tebligat Kanunu m.32 gereğince, usulsüz tebligat hallerinde tebliğ tarihi muhatabın öğrenme tarihidir.

HUKUKİ NEDENLER: İİK, Tebligat Kanunu m.21, m.32 ve ilgili mevzuat. DELİLLER: İcra dosyası, tebligat mazbatası, tanık beyanı, Yargıtay kararları ve her türlü yasal delil.

SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda arz edilen nedenlerle;

1. Şikayetimizin KABULÜNE,

2. Gaziosmanpaşa ... İcra Dairesi'nin 2025/... E. sayılı dosyasındaki ödeme emri tebliğ tarihinin, öğrenme tarihimiz olan .../.../2025 olarak DÜZELTİLMESİNE,

3. Takibin tedbiren DURDURULMASINA,

4. Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini vekaleten arz ve talep ederim.

Şikayet Eden Borçlu Vekili Av. Süleyman AYGÜL (e-imzalıdır)

4. Kaynakça

• Mevzuat: 2004 Sayılı İİK, 7201 Sayılı Tebligat Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği.

• Kitap: Kuru, B. (2013). İcra ve İflas Hukuku. Ankara.

• Kitap: Muşul, T. (2019). Tebligat Hukuku. İstanbul: Adalet Yayınevi.

• Yargıtay Kararları: Yargıtay 12. HD. ve Hukuk Genel Kurulu Kararları.