İcra Hukukunda Takip Yolları: İlamlı ve İlamsız İcra Arasındaki Farklar

• 13 Aralık 2025, 14:21

İcra Hukukunda Takip Yolları: İlamlı ve İlamsız İcra Arasındaki Farklar

İcra Takip Türleri (İlamlı ve İlamsız İcra)

Giriş: Yol Ayrımı

İcra dairesine başvuran bir alacaklının cevaplaması gereken ilk soru şudur: "Elimde alacağımı ispatlayan bir mahkeme kararı var mı?" Bu sorunun cevabı, takibin hızını, itirazın etkisini ve ispat yükünü belirler. İcra İflas Kanunu (İİK), takip yollarını temel olarak İlamsız İcra ve İlamlı İcra olarak ikiye ayırır.

A. İlamsız İcra Yolları (Mahkeme Kararı Olmadan Takip)

Alacaklının elinde bir mahkeme kararı (ilam) bulunmadığı durumlarda başvurduğu yoldur. Sadece para ve teminat alacakları için bu yola başvurulabilir. İlamsız icra kendi içinde üç alt başlığa ayrılır:

1. Genel Haciz Yolu (İİK m.42 vd.) Alacaklının elinde hiçbir belge olmasa dahi (sözlü borç ilişkisi gibi) başvurabileceği yoldur.

• Süreç: Alacaklı takip talebini doldurur -> İcra dairesi borçluya "Ödeme Emri" gönderir -> Borçlu 7 gün içinde itiraz ederse takip durur.

• Kritik Nokta: Borçlu "borcum yoktur" diye itiraz ederse takip anında durur. Alacaklının takibe devam edebilmesi için mahkemede "İtirazın İptali" veya "İtirazın Kaldırılması" davası açıp alacağını ispatlaması gerekir.

• Aygül Hukuk Bürosu Notu: Gaziosmanpaşa ve çevresindeki müvekkillerimize, ellerinde güçlü delil yoksa bu yolun riskli olduğunu (itirazla duracağı için) hatırlatırız.

2. Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu (Çek, Bono, Poliçe) Alacaklının elinde Çek, Bono (Senet) veya Poliçe varsa bu özel yola başvurur. Bu yol alacaklı için çok daha avantajlıdır.

• Farkı: Borçlu borca itiraz etse bile takip durmaz. Takibin durması için İcra Mahkemesi'nden özel bir karar alınması gerekir.

• Ödeme Süresi: Ödeme süresi 10 gündür. İtiraz süresi ise 5 gündür.

• İtiraz Mercisi: İtirazlar (imza inkarı veya borca itiraz) icra dairesine değil, mutlaka İcra Mahkemesi'ne yapılmalıdır.

3. Kiralanan Gayrimenkullerin İlamsız İcra Yoluyla Tahliyesi Kira bedelinin ödenmemesi veya kira süresinin bitmesi durumunda, hem kiranın tahsili hem de kiracının tahliyesi için başvurulan özel bir yoldur.

• Özelliği: Ödeme emrinde borçluya (konutlar için) 30 gün ödeme süresi verilir. 30 gün içinde ödeme yapılmazsa İcra Mahkemesi'nden tahliye istenir.

B. İlamlı İcra Yolları (Mahkeme Kararına Dayalı Takip)

Alacaklının alacağı bir mahkeme kararına (ilam) veya ilam niteliğindeki belgeye dayanıyorsa bu yola başvurulur. İlamlı icra, borçlu için kaçışın en zor olduğu yoldur.

1. Konusu Sadece para alacakları değil; gayrimenkul tahliyesi, bir malın teslimi, çocuk teslimi veya bir işin yapılması gibi konular da ilamlı icraya konu olabilir.

2. İlam ve İlam Niteliğindeki Belgeler (İİK m.38) Sadece mahkeme kararları değil, kanunun saydığı şu belgeler de ilam gibidir:

• Mahkeme huzurunda yapılan sulhler ve kabuller.

• Noterlikçe re'sen tanzim edilen senetler ("Düzenleme" şeklindeki senetler, "Onaylama" değil).

• İcra kefaletnameleri.

• Temyiz kefaletnameleri.

3. İcranın Geri Bırakılması (Tehir-i İcra) İlamlı icrada borçlu "borcum yok" diyerek takibi durduramaz. Takibi durdurabilmek için Yargıtay'dan (veya BAM'dan) dosya kesinleşene kadar "İcranın Geri Bırakılması" kararı getirmesi ve bunun için de icra dosyasına teminat (depo) yatırması gerekir.

C. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu

Alacak bir rehinle (ipotek veya menkul rehni) teminat altına alınmışsa, alacaklı kural olarak önce bu yola başvurmak zorundadır ("Önce Rehne Başvuru Kuralı").

Yargıtay Kararları (Numaralı Emsal İçtihatlar)

Aşağıdaki kararlar, ilamlı ve ilamsız takip ayrımının pratik sonuçlarını gösteren, Aygül Hukuk Bürosu arşivinden seçilmiş önemli kararlardır.

1. İlam Niteliğindeki Belgeler (Noter Senedi Ayrımı) "Noterlikçe 'düzenleme' şeklinde yapılan senetler kayıtsız şartsız para borcu ikrarını içeriyorsa ilam niteliğindedir. Ancak 'onaylama' biçimindeki senetler ilam niteliğinde sayılmaz, bunlarla ilamlı takip yapılamaz." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, Esas: 2018/4520, Karar: 2019/3650

2. Kambiyo Takibinde Şikayet ve İtiraz Ayrımı "Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda borca ve imzaya itiraz, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde İcra Mahkemesi'ne yapılmalıdır. İcra dairesine yapılan itiraz geçersizdir ve hukuki sonuç doğurmaz." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, Esas: 2016/18500, Karar: 2017/9500

3. İtirazın İptali Davasında İspat Yükü "İlamsız takiplerde borçlunun borca itiraz etmesi üzerine duran takibin devamı için açılan itirazın iptali davasında ispat yükü davacı alacaklıdadır. Alacaklı alacağını yazılı delillerle ispatlamak zorundadır." Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Esas: 2013/19-150, Karar: 2014/250

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Elimde sadece WhatsApp yazışmaları var, icra takibi yapabilir miyim? Evet, "Genel Haciz Yolu" (İlamsız İcra) ile takip başlatabilirsiniz. Ancak borçlu itiraz ederse, elinizdeki yazışmaların mahkemede delil başlangıcı sayılıp sayılmayacağı yargılama konusudur.

2. Senet (Bono) için ilamsız takip yapabilir miyim? Evet yapabilirsiniz ancak bu tercih edilmez. Çünkü "Kambiyo Senetlerine Özgü Yol" (Özel Yol) varken genel yola başvurmak, borçlunun itirazıyla takibin durmasına neden olur ve senedin avantajını kaybedersiniz.

3. Mahkeme kararı (İlam) Türkiye'nin her yerinde icra edilebilir mi? Evet. İlamlı icra takibi için yetki kuralı yoktur. Türkiye'deki herhangi bir icra dairesinden takip başlatabilirsiniz. (Örn: Gaziosmanpaşa'daki bir mahkeme kararı için Antalya'da takip açılabilir). İlamsız icrada ise borçlunun ikametgahı yetkilidir.

4. Çek takibinde mal beyanında bulunmazsam ne olur? Kambiyo takiplerinde 10 gün içinde ödeme yapmaz veya mal beyanında bulunmazsanız "Mal Beyanında Bulunmama" suçu (Disiplin Hapsi) oluşabilir.

5. Gaziosmanpaşa Aygül Hukuk Bürosu kambiyo takibi yapıyor mu? Evet, büromuz çek, senet ve mahkeme ilamlarına dayalı takiplerde uzmanlaşmıştır. Özellikle karşılıksız çek ve protestolu senetlerin tahsilatında hızlı çözümler sunmaktayız.

ÖRNEK DİLEKÇE: Kambiyo Senetlerine Özgü Takipte İmzaya İtiraz

Aşağıdaki dilekçe, borçlunun kendisine ait olmayan (sahte) imzalı bir senetle takibe uğraması durumunda kullanacağı hayati bir dilekçedir.

GAZİOSMANPAŞA ( ) İCRA HUKUK MAHKEMESİNE

İCRA DOSYA NO: Gaziosmanpaşa ... İcra Dairesi 2025/.... E.

DAVACI (BORÇLU): Ad Soyad - TC Kimlik No - Adres VEKİLİ: Av. Süleyman AYGÜL - Gaziosmanpaşa/İSTANBUL

DAVALI (ALACAKLI): Ad Soyad / Şirket Unvanı

KONU: İmzaya itirazlarımız neticesinde takibin durdurulması ve iptali ile alacaklı aleyhine %20'den aşağı olmamak üzere tazminata ve %10 para cezasına hükmedilmesi talebidir (İİK m.170).

AÇIKLAMALAR:

1- Davalı/Alacaklı tarafından müvekkil aleyhine yukarıda esas numarası belirtilen icra dosyası ile kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip başlatılmıştır.

2- Takibe konu edilen ... tanzim tarihli, ... vade tarihli ve ... TL bedelli bono (senet) altındaki imza müvekkile ait değildir. Müvekkilin alacaklı ile böyle bir ticari ilişkisi olmadığı gibi, senedi düzenleyip vermemiştir. İmza, sahtecilik yoluyla atılmış veya taklit edilmiştir.

3- İİK m.170 uyarınca; borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde İcra Mahkemesi'ne başvurarak imzaya itiraz edebilir. Yasal süresi içinde itirazımızı sunuyoruz.

4- Müvekkilin daha önce resmi kurumlara (Tapu, Noter, Nüfus Müdürlüğü) attığı imza örneklerinin celbedilerek ve huzurda imza örnekleri alınarak, senetteki imza ile karşılaştırma yapılması için Bilirkişi İncelemesi (Grafoloji Uzmanı) yapılmasını talep ediyoruz.

5- Takibin devamı halinde müvekkilin uğrayacağı zararların telafisi imkansız olacağından, takibin tedbiren DURDURULMASINA karar verilmesini talep ederiz.

HUKUKİ NEDENLER: İİK m.168, 170 ve ilgili mevzuat. DELİLLER: İcra dosyası, imza sirküleri, resmi kurumlardaki imza örnekleri, bilirkişi incelemesi.

SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda arz edilen nedenlerle;

1. İmzaya itirazımızın KABULÜNE,

2. Yapılacak bilirkişi incelemesi neticesinde imzanın müvekkile ait olmadığının tespitiyle TAKİBİN İPTALİNE,

3. Takibin dava sonuna kadar TEDBİREN DURDURULMASINA,

4. Haksız ve kötü niyetli takip yapan alacaklı aleyhine takip tutarının %20'sinden az olmamak üzere tazminata ve %10 para cezasına hükmedilmesine,

5. Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini vekaleten arz ve talep ederim.

Davacı Borçlu Vekili Av. Süleyman AYGÜL (e-imzalıdır)

4. Kaynakça

• Mevzuat: 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu (m.42, 58, 167, 170).

• Yargıtay Kararları: Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin yerleşik içtihatları (Lexpera Veri Tabanı).

• Kitap: Kuru, B. (2013). İcra ve İflas Hukuku. Ankara.

• Makale: Budak, A. C. (2020). Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu.