• 21 Kasım 2025, 11:33

HABERLEŞMENİN GİZLİLİĞİNİ İHLAL

Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu (TCK m.132)

1. Genel Açıklama

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, iki veya daha fazla kişi arasındaki her türlü (yazılı, sözlü, görsel) iletişimin, tarafların rızası olmaksızın dinlenmesi, okunması, kayda alınması veya ifşa edilmesidir. TCK’nın 132. maddesinde "Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar" bölümünde düzenlenmiştir. Anayasa’nın 22. maddesindeki "Haberleşme Hürriyeti"ni korur.

2. Suçla Korunması Amaçlanan Hukuksal Yarar

Korunan hukuksal yarar, bireylerin başkaları tarafından bilinmesini istemedikleri, belirli kişiler arasında kalmasını arzu ettikleri iletişimin gizliliğidir. Burada iletişimin içeriğinin önemi yoktur; önemli olan iletişimin taraflar arasında kalması iradesidir.

3. Suçun Temel Şekli

TCK 132/1 uyarınca suçun temel şekli; kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğini ihlal etmektir.

• Bu ihlal; bir mektubu açıp okumak, kapı dinlemek, başkasının telefonundaki mesajları izinsiz okumak veya telefon konuşmasını araya girerek dinlemek suretiyle gerçekleşebilir.

4. Suçun Unsurları (Maddi ve Manevi)

• Maddi Unsur:

  • Fiil: Haberleşme aracına veya sürecine müdahale etmek. İletişim; mektup, telgraf, telefon, e-posta, WhatsApp, sosyal medya DM'leri gibi her türlü araçla yapılabilir.

  • Rızasızlık: İletişimin taraflarından en az birinin rızasının bulunmaması gerekir. (İki tarafın da haberi yoksa suç tam oluşur).

• Manevi Unsur:

  • Suç kasten işlenir. Fail, başkaları arasındaki bir haberleşmeyi bilerek ve isteyerek dinlediğini veya okuduğunu bilmelidir. Taksirle (yanlışlıkla) başkasının mektubunu açmak bu suçu oluşturmaz.

5. Suçun Faili

Suçun faili herkes olabilir. Ancak, haberleşmenin tarafı olan kişi (konuşanlardan biri) ile üçüncü kişi (dışarıdan dinleyen) ayrımı ceza sorumluluğu açısından hayati önem taşır.

6. Suçun Mağduru

Suçun mağduru, haberleşmenin tarafı olan kişilerdir. Tüzel kişiler suçun mağduru olamaz, ancak tüzel kişi adına haberleşmeyi yapan gerçek kişiler mağdur olabilir.

7. Suçun Soruşturulması ve Şikayet

TCK 132 kapsamındaki suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır. Şikayet süresi 6 aydır. Ancak, suçun kamu görevlisi tarafından görevi kötüye kullanarak işlenmesi gibi bazı nitelikli hallerde şikayet aranmayabilir (TCK 137).

8. Suçun Nitelikli Halleri (Cezayı Artıran ve Değiştiren Haller)

Madde metninde suçun işleniş biçimine göre cezalar kademelendirilmiştir:

• Haberleşme içeriklerinin kayda alınması (132/1-2. cümle): Gizliliği ihlal etmekle kalmayıp, bir de bu görüşmeleri kaydederse ceza bir kat artırılır.

• Haberleşme içeriklerinin ifşa edilmesi (132/2): Elde edilen bilgilerin başkalarına anlatılması veya yayılmasıdır.

• İfşanın basın ve yayın yoluyla yapılması (132/2-2. cümle): Ceza yarı oranında artırılır.

• Kendisiyle yapılan haberleşmenin içeriğini diğer tarafın rızası olmadan ifşa etmek (132/3): Burada fail, konuşmanın tarafıdır ancak izinsiz yaymaktadır.

9. Suçla İlgili Teşebbüs, İştirak ve İçtima

• Teşebbüs: Mektubun açılmaya çalışılması ama açılamaması, telefonun dinlenmeye çalışılması ama teknik arıza çıkması gibi durumlarda teşebbüs mümkündür.

• Zincirleme Suç: Aynı kişiye ait e-postaların farklı zamanlarda defalarca okunması zincirleme suç oluşturur.

10. Bu Suça Özgü Kritik Detaylar (Püf Noktaları)

Bu bölümü web sitenizde "Ses Kaydı Almak Suç Mu?" başlığı altında ayrıca vurgulayabilirsiniz, en çok sorulan sorudur:

1. "Ani Gelişen Olay" Doktrini: Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararlarına göre; kişi kendisine yönelik bir hakaret, tehdit veya şantaj suçunu o anda ispatlama imkanı bulamıyorsa ve yetkili makamlara başvurma olanağı o an için yoksa, kaybolacak delili muhafaza etmek amacıyla yaptığı ses/görüntü kaydı suç oluşturmaz. (Bu bir hukuka uygunluk nedenidir).

2. Sistemli Kayıt: Ancak, kişi delil oluşturmak amacıyla planlı, kurgusal ve sistemli bir şekilde karşı tarafı konuşturup kayıt altına alıyorsa, bu hem suçtur hem de elde edilen delil hukuka aykırı delil sayılır, mahkemede kullanılamaz.

3. Eşlerin Birbirinin Telefonunu Karıştırması: Yargıtay'ın son dönem kararlarında, eşler arasında sadakat yükümlülüğü olsa bile, herkesin özel hayatının ve haberleşme özgürlüğünün ayrı olduğu kabul edilmektedir. Eşin telefonuna casus yazılım yüklemek veya şifresini kırıp mesajlarını okumak bu suçu oluşturabilir. (Ancak boşanma davalarında bu delillerin kullanılıp kullanılamayacağı Hukuk Mahkemesi hakiminin takdirindedir, Ceza hukuku açısından suç teşkil eder).

4. İfşa Suçu: Sadece dinlemek suçtur. Ancak dinledikten sonra bunu "Bakın ne konuşmuşlar" diye başkasına anlatmak veya internette yayınlamak ayrı ve daha ağır bir suçtur (TCK 132/2).

11. Suçun Yaptırımı

1. Temel Hal (Dinleme/Okuma): 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.

2. Kayda Alma Suretiyle İhlal: 1 kat artırım (2 yıldan 6 yıla kadar).

3. İfşa Etme (Yayma): 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.

4. Basın Yoluyla İfşa: Yarı oranında artırım.

12. Suçla İlgili Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Görevli Mahkeme: Asliye Ceza Mahkemesidir.

• Yetkili Mahkeme: Suçun işlendiği yer mahkemesidir. Telefon dinlemelerinde mağdurun sesi duyduğu yer veya failin dinlediği yer yetkili olabilir.

13. Suçla İlgili Yargıtay Kararları (Özet ve İlkeler)

• Telefon Hoparlörü: Bir kişinin, telefonda konuştuğu kişiden habersiz sesi hoparlöre vererek yanındaki üçüncü kişilere dinletmesi, TCK 132 kapsamında haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu oluşturur.

• Ortak Bilgisayar/Hesap: Şifresi paylaşılmış veya açık bırakılmış ortak bilgisayarda, tesadüfen görülen mesajlar nedeniyle suç oluşmaz. Kasıt (özel çaba ile gizliliği ihlal) aranır.