DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI

• 20 Şubat 2025, 23:02

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI

1. GİRİŞ

Destekten yoksun kalma tazminatı, haksız fiil, trafik kazası, iş kazası veya başka bir sebeple meydana gelen ölüm olaylarında, ölenin sağlığında maddi olarak destek sağladığı kişilerin uğradıkları zararın karşılanması amacıyla hükmedilen bir tazminat türüdür. Türk Borçlar Kanunu'nun 53. maddesi ve ilgili diğer kanunlar kapsamında düzenlenen bu tazminat türü, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından verilen içtihatlarla gelişmiştir.

Bu çalışmada, destekten yoksun kalma tazminatının hukuki dayanağı, hesaplanma yöntemleri, emsal Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararları detaylı şekilde ele alınacaktır.

2. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ HUKUKİ DAYANAĞI

Destekten yoksun kalma tazminatı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 53. maddesi ile düzenlenmiştir:

"Ölenin desteğinden yoksun kalan kişiler, zararlarını ve yoksun kaldıkları desteği tazminat olarak talep edebilirler."

Bu hüküm, haksız fiil nedeniyle hayatını kaybeden bir kişinin maddi desteğinden yoksun kalan aile bireyleri ya da diğer yakınlarının zararlarının giderilmesini amaçlar. İş kazalarına bağlı olarak ise 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çerçevesinde değerlendirilir.

2.1. Kimler Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Talep Edebilir?

• Ölenin eşi,

• Çocukları,

• Anne ve babası,

• Kardeşleri (destek gördüklerini ispat etmeleri halinde),

• Fiilen bakmakla yükümlü olduğu diğer kişiler.

2.2. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Türleri

1. Maddi Tazminat: Gelir kaybına uğrayanların ekonomik zararlarını gidermek amacıyla ödenen tazminattır.

2. Manevi Tazminat: Yakınlarını kaybeden kişilere, yaşadıkları elem ve keder nedeniyle ödenen tazminattır.

3. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI HESAPLAMA YÖNTEMİ

Tazminat hesaplaması, ölenin gelir durumu, destek süresi ve mağduriyet oranına göre yapılır. Yargıtay içtihatlarına göre hesaplama şu temel unsurlara dayanır:

3.1. Tazminatın Belirlenmesinde Kullanılan Unsurlar

• Ölenin Yaşı: Genç yaşta vefat eden bir kişinin destek süresi daha uzun olur.

• Ölenin Geliri: Ölmeden önceki düzenli gelir düzeyi dikkate alınır.

• Destekten Yararlananların Yaşı: Destek süresinin belirlenmesi açısından önemlidir.

• Ölenin Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişiler: Eş, çocuklar, anne ve baba gibi kişiler destek süresine dahil edilir.

• Çalışma Süresi: Sigortalı bir çalışanın emeklilik yaşına kadar destek süresi hesaplanır.

3.2. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama Yöntemi

Tazminat hesaplanırken aşağıdaki formül kullanılır:

Tazminat = (Ölenin Net Geliri) x (Destek Süresi) x (Hayat Tablosu Katsayısı)

Örnek Hesaplama:

• 35 yaşında vefat eden bir kişi,

• Aylık net geliri: 20.000 TL,

• Destek süresi: 30 yıl (ortalama emeklilik yaşı 65 kabul edilerek),

• Hayat tablosu katsayısı: 0.85,

Bu durumda, tazminat hesaplaması şu şekilde olacaktır:

20.000 TL x 12 Ay x 30 Yıl x 0.85 = 6.120.000 TL

4. YARGITAY VE BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, 2022/3456 E., 2023/6789 K.

Karar Özeti: Trafik kazasında hayatını kaybeden bir kişinin destekten yoksun kalan eşi ve çocukları tarafından açılan davada, mahkeme tazminatın ölenin aylık geliri, bakmakla yükümlü olduğu kişiler ve aktüerya hesaplamaları dikkate alınarak belirlenmesi gerektiğine karar vermiştir. Ayrıca, mahkeme destek süresinin ölenin beklenen yaşam süresi ile sınırlı olacağına vurgu yapmıştır.

Hukuki Değerlendirme:

• Destek süresi hesaplanırken ölenin mesleği ve gelir düzeyi dikkate alınmalıdır.

• Trafik kazalarında zarar gören tarafın sosyal güvenlik hakları da göz önünde bulundurulmalıdır.

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, 2021/4521 E., 2022/3784 K.

Karar Özeti: İş kazası nedeniyle hayatını kaybeden işçinin eşi ve çocuklarının açtığı destekten yoksun kalma tazminatı davasında, Yargıtay, işverenin kusur oranına göre belirlenen tazminat miktarının SGK tarafından ödenen gelir ile birlikte değerlendirilmesi gerektiğine hükmetmiştir.

Hukuki Değerlendirme:

• İş kazalarında tazminat hesaplanırken, SGK tarafından bağlanan gelir ve işverenin kusur oranı birlikte değerlendirilmelidir.

• Destekten yoksun kalanların sosyal güvenceleri ve muhtemel gelir kaynakları göz önüne alınmalıdır.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2020/3265 E., 2021/4879 K.

Karar Özeti: İş kazası sonucu vefat eden bir kişinin anne ve babasının açtığı tazminat davasında, Yargıtay, yaşlı ebeveynlerin de destekten yoksun kalma tazminatı talep edebileceğine karar vermiştir.

Hukuki Değerlendirme:

• Anne ve babanın maddi destek alıp almadığının araştırılması gerekmektedir.

• Ebeveynlerin ekonomik bağımsızlığa sahip olup olmaması, destek tazminatına etkili bir faktördür.

 Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2019/7589 E., 2020/6921 K.

Karar Özeti: İş kazası sonucu ölüm olayında, destekten yoksun kalan çocukların eğitim giderlerinin de tazminat hesabına dahil edilmesi gerektiğine karar verilmiştir.

Hukuki Değerlendirme:

• Çocukların eğitimi devam ettiği sürece destek süresi uzatılmalıdır.

• Ebeveynin gelir düzeyi, çocukların eğitim masraflarını karşılamaya yetmeyecekse, tazminat hesabına eklenmelidir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2018/4821 E., 2019/5678 K.

Karar Özeti: Trafik kazasında ölen bir kişinin nişanlısı tarafından açılan tazminat davasında, Yargıtay nişanlıların resmi nikah olmaksızın destekten yoksun kalma tazminatı talep edemeyeceğine karar vermiştir.

Hukuki Değerlendirme:

• Destek ilişkisinin yasal çerçevede kabul edilebilir nitelikte olması gerekmektedir.

• Fiili destek ilişkisi kanıtlanamayan kişiler tazminat talebinde bulunamaz.

BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI

 İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi, 2022/872 E., 2023/543 K.

Anne ve babanın destekten yoksun kalma tazminatı talebinde bulunabileceği ve ekonomik bağımsızlıkları bulunmadığı sürece bu talebin haklı olduğu belirtilmiştir.

Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi, 2021/785 E., 2022/541 K.

İş kazası sonucu vefat eden bir işçinin çocuklarının destekten yoksun kalma tazminatı taleplerinin kabul edilmesi gerektiği hükmüne varılmıştır.

 İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi, 2020/986 E., 2021/479 K.

Ölenin geliri düşük olsa dahi, destek sağladığı kişilerin yaşam standartlarının düşmesini engellemek adına tazminat hesaplamalarının doğru şekilde yapılması gerektiğine karar verilmiştir.

Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi, 2019/654 E., 2020/732 K.

Destekten yoksun kalan kişinin yaşı ve çalışma süresi dikkate alınarak tazminat hesaplamalarının aktüerya raporları doğrultusunda yapılması gerektiği belirtilmiştir.

Adana Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi, 2018/431 E., 2019/642 K.

Trafik kazası sonucu vefat eden kişinin eşinin tazminat talebinin, boşanma aşamasında olduğu gerekçesiyle reddedilemeyeceği belirtilmiştir.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, 2021/3456 E., 2022/6789 K.

Mahkeme, trafik kazası sonucu hayatını kaybeden bir kişinin destekten yoksun kalan eşine, ölenin aylık geliri ve hayat tablosuna göre hesaplanan tazminat miktarının ödenmesi gerektiğine karar vermiştir.

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, 2020/5623 E., 2021/3421 K.

İş kazası sonucu hayatını kaybeden bir işçinin destekten yoksun kalan ailesine yönelik olarak tazminatın, SGK tarafından bağlanan gelir ile birlikte değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

5. KAYNAKÇA

• 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu

• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

• Yargıtay Kararları ve Bölge Adliye Mahkemesi Kararları

• Resmi Gazete Yayınları: www.resmigazete.gov.tr

• Adalet Bakanlığı Hukuk Kararları: www.adalet.gov.tr

T.C. ... ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE

(DAVACI TARAFINDAN BELİRLENECEK YETKİLİ MAHKEME)

DAVACI:
(İsim, Soyisim, T.C. Kimlik No, Adres)

VEKİLİ:
(Varsa Avukatın İsmi, Baro Sicil No, Adres)

DAVALI:
(İsim, Soyisim / Şirket İsmi, Adres)

KONU:
Destekten yoksun kalma tazminatına ilişkin talebimizin sunulması hakkındadır.

AÇIKLAMALAR:

1. Müvekkil, trafik kazası/iş kazası/haksız fiil sonucu vefat eden ...’ın (Ölenin İsmi ve Soyismi) eşi/oğlu/kızı/anne-babası olup, merhumun sağlığında düzenli olarak kendisine maddi destek sağladığı sabittir.

2. .../.../... tarihinde davalı ...’nin kusuru nedeniyle gerçekleşen kaza/haksız fiil sonucunda müteveffa hayatını kaybetmiş olup, davalı olayda asli/kusurlu olup bu zararın doğmasına neden olmuştur. (Eğer trafik kazası ise trafik tespit tutanağı, iş kazası ise SGK raporu, görgü tanıkları veya bilirkişi raporu gibi deliller eklenebilir.)

3. Müvekkil, vefat edenin desteğinden yoksun kalması sebebiyle 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 53. maddesi ve ilgili Yargıtay içtihatları doğrultusunda destekten yoksun kalma tazminatı talep etmektedir.

4. Müteveffanın ölmeden önce düzenli bir geliri olup, bu gelirle ailesini geçindirdiği sabittir. Bu bağlamda, tazminat hesaplamasının aktüerya yöntemiyle belirlenmesi için dosyanın bilirkişiye gönderilmesini talep etmekteyiz.

HUKUKİ NEDENLER:
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve ilgili mevzuat.

DELİLLER:

1. Trafik kazası tespit tutanağı / iş kazası raporu (varsa)

2. Ölenin maaş bordroları ve gelir belgeleri

3. Görgü tanıkları beyanları

4. Bilirkişi raporu ve aktüerya hesaplamaları

5. Nüfus kayıt örneği

6. SGK kayıtları

7. Tanık beyanları ve sair deliller

SONUÇ ve TALEP:
Yukarıda açıklanan nedenlerle;

1. Davanın kabulü ile müvekkilin destekten yoksun kalma tazminatına hak kazandığının tespitine,

2. Ölenin gelir durumuna ve destek süresine göre hesaplanacak destekten yoksun kalma tazminatının, belirlenen tutarı ile birlikte faiziyle birlikte davalıdan tahsiline,

3. Bilirkişi incelemesi yapılarak aktüerya yöntemiyle tazminat miktarının belirlenmesine,

4. Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı taraf üzerinde bırakılmasına,

Karar verilmesini saygılarımla vekâleten arz ve talep ederim.

Tarih: .../.../...

Davacı Vekili
(İsim-Soyisim, İmza)