Borç Ödenemezse Ne Olur? Kesin Aciz Vesikası ve Hukuki Sonuçları

• 13 Aralık 2025, 14:38

Borç Ödenemezse Ne Olur? Kesin Aciz Vesikası ve Hukuki Sonuçları

Aciz Belgesi ve İflas

Giriş: Yolun Sonu mu, Yeni Bir Başlangıç mı?

Haciz yoluyla takipte, borçlunun malvarlığı borcu ödemeye yetmezse "Aciz Belgesi" düzenlenir. İflas yoluyla takipte ise borçlu "Müflis" sıfatını alır. Her iki durum da borcun ödenemediğinin resmi tescilidir ancak hukuki sonuçları tamamen farklıdır.

A. Haciz Yolunda Sonuç: Aciz Belgesi (İİK m.143)

Alacaklı, yaptığı takip sonucunda alacağını tamamen tahsil edemezse, alamadığı miktar için icra dairesinden bir belge alır. Buna Aciz Vesikası denir. İki türü vardır:

1. Geçici Aciz Belgesi (İİK m.105) Haciz sırasında borçlunun borca yetecek kadar malı bulunamazsa, haciz tutanağı "Geçici Aciz Belgesi" hükmündedir.

• Önemi: Bu tutanak ile alacaklı, borçlunun mal kaçırma eylemlerine karşı Tasarrufun İptali Davası (İİK m.277) açabilir.

2. Kesin Aciz Belgesi (İİK m.143) Takip sonunda borçlunun hiç malı bulunmazsa veya satılan mallar borcu karşılamazsa, kalan miktar için verilen resmi belgedir.

• Alacaklıya Sağladığı Haklar:

  • Tasarrufun iptali davası açabilir.

  • Borçluya karşı (aciz belgesinin düzenlenmesinden itibaren 1 yıl içinde) yeniden takip yaparsa ödeme emri tebliğine gerek kalmaz.

  • Alacaklı, aciz belgesini aldığı tarihten itibaren 20 yıl boyunca alacağını isteyebilir (Zamanaşımı).

• Borçlu Açısından Sonuçları:

  • Aciz vesikasına bağlanan borç için FAİZ İŞLEMEZ. (Bu, borçlu için en büyük avantajdır).

  • Borçlu "müflis" sayılmaz ancak kredi notu (findeks) dibe vurur, bankalarla çalışamaz.

B. İflas Yolu ve Borca Batıklık

Sadece "Tacir" (Tüccar) olanlar iflasa tabi olabilir. İflas, borçlunun tüm malvarlığının (iflas masası) tasfiye edilip tüm alacaklılara paylaştırılmasıdır.

1. Doğrudan İflas Halleri (Borçlunun Talebiyle) Sermaye şirketleri (A.Ş., Ltd. Şti.), aktifleri pasiflerini (borçlarını) karşılamıyorsa, yani şirket "Borca Batık" ise, yönetim kurulu derhal mahkemeye başvurup iflasını istemek zorundadır (İİK m.179, TTK m.376).

• İflasın Ertelenmesi (Kaldırıldı) -> Konkordato: Eskiden iflas erteleme vardı, şimdi yerini Konkordato aldı. Şirket "batıyorum ama süre verirseniz kurtarırım" diyorsa konkordato talep eder.

2. Alacaklının Talebiyle İflas Alacaklı, tacir olan borçluya karşı "İflas Yoluyla Takip" başlatır. Borçlu ödemezse Asliye Ticaret Mahkemesi'nde iflas davası açılır. Mahkeme, borcun ödenmesi için "Depo Kararı" verir (Borcu vezneye depo et der). Ödenmezse iflas kararı verilir.

C. Borca Batıklık Bilançosu Nedir?

Şirketin mevcutlarının (kasa, stok, demirbaş), borçlarını (banka kredileri, piyasa borçları) karşılayamadığı durumdur. Mahkeme bilirkişisi, şirketin "Rayiç Değer Bilançosu"nu çıkarır. Eğer eksi bakiye varsa iflas kaçınılmazdır.

Yargıtay Kararları (Numaralı ve Emsal)

Bu kararlar, özellikle aciz belgesinin ispat gücü ve borca batıklık tespiti açısından kritiktir.

1. Haciz Tutanağının Aciz Belgesi Sayılması (Geçici Aciz) "Haciz tutanağında borçlunun haczi kabil malının bulunmadığının belirtilmesi, İİK'nun 105. maddesi anlamında geçici aciz belgesi niteliğindedir. Bu belge ile alacaklı iptal davası açabilir. Ayrıca kesin aciz belgesi aranmaz." Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, Esas: 2016/14500, Karar: 2019/2500

2. Aciz Belgesine Bağlanan Borçta Faiz "İİK'nun 143. maddesi gereğince, kesin aciz vesikasına bağlanan alacak için, aciz vesikasının düzenlenme tarihinden itibaren faiz istenemez. Bu hüküm emredicidir." Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, Esas: 2015/30500, Karar: 2016/12300

3. Borca Batıklık Tespiti (Rayiç Değer) "Şirketin iflasına karar verilebilmesi için borca batıklığın (aktiflerin pasifleri karşılayamaması) tereddütsüz belirlenmesi gerekir. Bu tespit sadece kaydi bilançoya göre değil, varlıkların satış (rayiç) değerlerine göre yapılmalıdır." Yargıtay 23. Hukuk Dairesi, Esas: 2014/8500, Karar: 2015/4200

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Aciz belgesi alınınca borç silinir mi? Hayır, silinmez. Sadece borcun tahsil edilemediği belgelenir. Borçlu ileride mal edinirse (miras kalırsa, piyango çıkarsa, işe girerse) alacaklı o mala hemen haciz koyabilir.

2. Aciz belgesi olan borçlu yurtdışına çıkabilir mi? Evet, çıkabilir. Anayasa gereği ekonomik nedenlerle (vergi borcu hariç bazı istisnalar dışında) yurtdışı çıkış yasağı konulamaz.

3. Şirketim battı, iflas istemezsem ne olur? Türk Ceza Kanunu ve İİK gereği, sermaye şirketleri borca batık duruma düştüğünde iflas istemezlerse, şirket yetkilileri (yöneticiler) hakkında "Taksiratlı veya Hileli İflas" suçlarından hapis cezası davaları açılabilir. Ayrıca alacaklılar yöneticilerin şahsi malvarlığına (sorumluluk davası) gidebilir.

4. İflas eden kişinin borçları ne olur? İflas masası kurulur, müflisin tüm malları satılır ve alacaklılara dağıtılır. Yetmezse aciz belgesi verilir. Tüzel kişilerde (Şirketlerde) şirket sicilden silinince borç da hukuken biter (Tüzel kişilik sona erer), ancak şahıs işletmelerinde borç şahsen devam eder.

5. Gaziosmanpaşa'daki şirketimiz için iflas veya konkordato danışmanlığı veriyor musunuz? Evet. Aygül Hukuk Bürosu olarak, mali zorluk yaşayan şirketlere "İflas Erteleme (Konkordato)" ve iflas süreçlerinde Asliye Ticaret Mahkemeleri nezdinde hukuki danışmanlık vermekteyiz.

ÖRNEK DİLEKÇE: Borca Batıklık Nedeniyle Şirketin İflası Talebi

Bu dilekçe, bir şirketin yönetim kurulu tarafından mahkemeye sunulan ve "Ben battım, iflasımı verin" denen dilekçedir. Yüksek sorumluluk içerir.

İSTANBUL ( ) ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNE

DAVACI (MÜFLİS ADAYI): ... Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. ADRES: ... Gaziosmanpaşa/İSTANBUL VEKİLİ: Av. Süleyman AYGÜL - Gaziosmanpaşa/İSTANBUL

DAVALI: Hasımsız (Çekişmesiz Yargı)

KONU: Şirketin borca batık olması nedeniyle, İİK m.179 ve TTK m.376 uyarınca DOĞRUDAN İFLASINA karar verilmesi talebidir.

AÇIKLAMALAR:

1- Müvekkil şirket, Gaziosmanpaşa bölgesinde tekstil sektöründe faaliyet göstermektedir. Ancak son dönemde yaşanan ekonomik dalgalanmalar, döviz kurlarındaki artış ve tahsilat sorunları nedeniyle mali dengesi bozulmuştur.

2- Ekli ara bilançolardan ve mali müşavir raporundan da anlaşılacağı üzere; müvekkil şirketin aktif malvarlığı (mevcutlar ve alacaklar), pasiflerini (borçlarını) karşılayamaz hale gelmiştir. Şirket BORCA BATIK durumdadır.

3- Şirket yönetim kurulu, TTK m.376 gereği yasal yükümlülüğünü yerine getirerek durumu tespit etmiş ve alacaklıların daha fazla zarara uğramaması adına iflas isteme zorunluluğu doğmuştur.

4- Şirketin nakit akışı durmuş, vadesi gelen borçlar ödenemez hale gelmiştir. İyileştirme projesi sunma imkanı (Konkordato) kalmamıştır.

HUKUKİ NEDENLER: İİK m.178, 179, TTK m.376 ve ilgili mevzuat. DELİLLER:

1. Şirket Ticaret Sicil Kayıtları,

2. Son 3 yıla ait bilançolar ve gelir tabloları,

3. Borca batıklığı gösterir Mali Müşavir Raporu (Ara Bilanço),

4. Alacaklılar listesi ve malvarlığı listesi.

SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda arz edilen nedenlerle;

1. Müvekkil şirketin İFLASINA,

2. İflas kararının ticaret siciline tesciline ve ilanına,

3. İflas dairesine bildirim yapılmasına karar verilmesini vekaleten arz ve talep ederim.

Davacı Şirket Vekili Av. Süleyman AYGÜL (e-imzalıdır)

4. Kaynakça

• Mevzuat: 2004 Sayılı İİK (m.105, 143, 179), 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (m.376).

• Yargıtay Kararları: Yargıtay 23. ve 17. Hukuk Dairesi Kararları (Aciz ve İflas).

• Kitap: Kuru, B. (2016). İcra ve İflas Hukuku.

• Akademik: Eriş, G. (2018). Ticari Şirketlerde Borca Batıklık ve İflas.