• 21 Kasım 2025, 12:17

Belgede Sahtecilik Suçu

Belgede Sahtecilik Suçları (TCK m.204 - 207 - 210)

1. Genel Açıklama ve Ayrım

Belgede sahtecilik, bir belgenin gerçeğe aykırı olarak düzenlenmesi, gerçek bir belgenin değiştirilmesi veya sahte bir belgenin kullanılmasıdır. TCK bu suçu belgenin niteliğine göre ikiye ayırır:

1. Resmi Belgede Sahtecilik (TCK 204): Kamu görevlisi tarafından veya kamu görevlisine sunulan belgeler üzerindeki sahteciliktir. (Örn: Nüfus cüzdanı, mahkeme ilamı, noter senedi).

2. Özel Belgede Sahtecilik (TCK 207): Resmi belge niteliği taşımayan, kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen belgelerdir. (Örn: Kira sözleşmesi, adi alacak senedi, dilekçe).

2. Suçla Korunması Amaçlanan Hukuksal Yarar

Bu suçlarla korunan hukuksal yarar **"Kamu Güveni"**dir. Belgelerin ispat gücüne duyulan toplumsal güven sarsılırsa, hukuki ve ticari kaos doğar. Bu nedenle belgede sahtecilik suçlarında mağdur, öncelikle "Kamudur". Belgeden zarar gören kişiler ise "suçtan zarar gören" sıfatını taşır.

3. Resmi Belgede Sahtecilik (TCK 204)

A. Suçun Unsurları (Seçimlik Hareketler)

Aşağıdaki üç hareketten biri yapılırsa suç oluşur:

1. Sahte Olarak Düzenlemek: Ortada hiç olmayan bir belgeyi varmış gibi hazırlamak. (Örn: Evde bilgisayarda sahte diploma basmak).

2. Değiştirmek: Gerçek bir belgenin içeriğini silinti, kazıntı veya ekleme yoluyla tahrif etmek. (Örn: Tapu senedindeki rakamı değiştirmek).

3. Kullanmak: Başkası tarafından oluşturulan sahte belgeyi bilerek kullanmak.

B. Fail ve Ceza Farkı

• Kamu Görevlisi (Memur) İşlerse (TCK 204/2): Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu belgeyi sahte düzenlerse ceza 3 yıldan 8 yıla kadar hapistir.

• Sivil Kişi İşlerse (TCK 204/1): Ceza 2 yıldan 5 yıla kadar hapistir.

4. Özel Belgede Sahtecilik (TCK 207) - Önemli Bir Fark

Özel belgede sahtecilik suçunun oluşması için sadece sahte belgeyi düzenlemek yetmez; bu belgenin KULLANILMASI şarttır.

• Örnek: Evinizde sahte bir kira sözleşmesi hazırlayıp çekmeceye koyarsanız suç oluşmaz. Ancak bunu vergi dairesine veya icraya verirseniz (kullanırsanız) suç tamamlanır. Resmi belgede ise düzenlemek suçun oluşumu için yeterlidir, kullanmak şart değildir.

5. Kritik Kavram: "Resmi Belge Hükmünde Olan Özel Belgeler" (TCK 210)

Bu madde, ticari hayatın en önemli maddesidir. Bazı özel belgeler vardır ki, kanun koyucu bunların ticari hayattaki güvenilirliğini korumak için bunlara yapılan sahteciliği "Resmi Belgede Sahtecilik" gibi cezalandırır. Bunlar: Bono (Senet), Çek, Poliçe, Tahvil, Hisse Senedi ve Vasiyetnamedir.

• Pratik Sonuç: Bir kişi sahte senet (bono) düzenleyip icraya koyarsa, TCK 207'den (1-3 yıl) değil, TCK 204'ten (2-5 yıl) yargılanır.

6. Suçun "Olmazsa Olmaz" Şartı: Aldatma Yeteneği (İğfal Kabiliyeti)

Web sitenizde "Her Sahte Belge Suç Değildir!" başlığıyla verebileceğiniz en can alıcı savunma noktasıdır.

• Yargıtay'a göre; sahtecilik suçu için belgenin "ilk bakışta sahte olduğunun anlaşılmaması" gerekir.

• Eğer belgeye bakıldığında üzerindeki silinti, kazıntı, kalem farkı veya fotoğrafın sonradan yapıştırıldığı "kolayca" (çıplak gözle) anlaşılıyorsa, bu belge "aldatma yeteneğinden yoksundur" ve suç oluşmaz.

• Kriter: Belge, ortalama bir insanı kandırabilecek nitelikte olmalıdır.

7. Daha Az Cezayı Gerektiren Hal (TCK 211)

Eğer fail, gerçekten var olan bir hakkını ispatlamak veya gerçek bir durumu belgelemek amacıyla sahtecilik yaparsa ceza yarı oranında indirilir.

• Örnek: İşveren işçisine maaşını elden ödemiş ama makbuz almayı unutmuştur. Sonradan işçi "maaşımı almadım" demesin diye işçinin imzasını taklit ederek bir "Maaşımı aldım" belgesi düzenlerse; burada amaç "dolandırmak" değil "gerçeği ispatlamak" olduğu için ceza indirilir.

8. Zarar Olasılığı

Sahtecilik suçunun oluşması için mutlaka bir maddi zarar doğması gerekmez, ancak belgenin "hukuki sonuç doğurmaya elverişli" olması ve potansiyel bir "zarar olasılığı" taşıması gerekir. Kimseye zarar verme ihtimali olmayan (faydasız) bir sahtecilik suç sayılmaz.

9. Avukatın Notu (Püf Noktaları)

Bu bölümü müvekkillerinize "bilgi notu" olarak sunabilirsiniz:

1. Fotokopi Belge Suç Oluşturmaz: Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun yerleşik içtihadına göre; aslı ibraz edilemeyen, onaysız fotokopi belgeler üzerinde yapılan oynamalar sahtecilik suçunu oluşturmaz. Çünkü fotokopinin hukuken belge (delil) değeri yoktur. (Noter onaylı fotokopi hariç).

2. Rızalı Sahtecilik: Belgede ismi geçen kişinin (örneğin imzasının taklit edilmesine) rızası varsa, "Özel Belgede Sahtecilik" suçu oluşmaz. (Resmi belgede rıza olsa bile suç oluşur).

   • Örnek: Eşiniz "Benim yerime imza atabilirsin" dediyse ve siz kira sözleşmesine onun imzasını attıysanız, sonradan şikayet etse bile ceza almazsınız (Zarar kastı ve aldatma yoktur).

3. Zincirleme Suç: Aynı anda birden fazla sahte belge (örneğin bir deste sahte fatura veya 5 tane sahte senet) verilirse tek suç sayılır ancak ceza TCK 43 uyarınca artırılır.

10. Suçun Yaptırımı

1. Resmi Belgede (Sivil Kişi - TCK 204/1): 2 yıldan 5 yıla kadar hapis.

2. Resmi Belgede (Memur - TCK 204/2): 3 yıldan 8 yıla kadar hapis.

3. Özel Belgede (TCK 207): 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.

11. Görevli Mahkeme

• Resmi Belgede Sahtecilik (Sivil): Asliye Ceza Mahkemesi.

• Resmi Belgede Sahtecilik (Memur): Ağır Ceza Mahkemesi.

• Özel Belgede Sahtecilik: Asliye Ceza Mahkemesi.